98 99 (23)

98

CzcU II. Podtlawy mikro* konomli

■

Ko/d/ial 3. PodtU«) teorii mbon konMimcnl-i

99

z pracy. Odwrotnie jest przy poruszaniu się w górę. Za rezygnację z kolejnych godzin czasu wolnego konsument żąda większych dochodów z pracy.

Jak podkreślaliśmy już wielokrotnie, konsument preferuje kombinacje dóbr dostarczające mu więcej satysfakcji; woli więcej niż mniej. Zechce się więc znaleźć na krzywej obojętności położonej na mapie krzywych obojętności jak najdalej od początku układu (krzywa Ox z rys. 3.18).

R>Minek 3.1*. Mapa krzywych obojętno<o dU czasu wolnego i konsumpcji

R>%unek 3.19. Równowaga konsumenta przy wyborze czasu wolnego i dochodu z pracy

To. jaka krzywa obojętności będzie dla konsumenta osiągalna, zależy- od stawek plac. Wyznaczają one nachylenie linii budżetu czasu pracy konsument* (pracownika), inaczej linii plac. Wszystkie możliwe linie plac wychodzą z punktu D (rys. 3.19). Wyższej stawce płac odpowiada większe nachylenie linii plac '• odwrotnie, niższej stawce plac odpowiada mniejsze nachylenie linii plac. Możemy to wyrazić algebraicznie:

C ■ P,(24-/„).    (3.13)

gdzie; C - konsumpcja: P, - stawka za godzinę pracy: wyrażenie (24-/.) - czas pracy, czyli różnica między całkowitym zasobem czasu (24 godziny na dobę) a ilością czasu wolnego (/„).

Punkt równowagi konsumenta zostanie wyznaczony przez punkt styczności linii plac z możliwie najdalej oddaloną od początku układu krzywą obojętności (punkt E na rys. 3.19).

Punkt styczności linii plac z krzywą obojętności wyznacza kombinację 0/1 czasu wolnego i 05 dochodu z pracy, czyli konsumpcji. Nachylenie linii plac mierzy jednocześnie krańcową stopę substytucji w punkcie E krzywej objętości. Wiemy już z wcześniejszych rozważań, że kombinacja wyznaczona przez taki punkt daje maksymalizację użyteczności całkowitej, co oznacza, że jakakolwiek zmiana kombinacji ilości czasu wolnego i dochodu z pracy pogarsza sytuację konsumenta.

Stwierdziliśmy już poprzednio, że to. która krzywa będzie dla konsumenta osiągalna, zależy od stawek plac. Wyższe stawki pozwalają osiągnąć krzywe obojętności położone dalej od początku układu współrzędnych (rys. 3.20).

Załóżmy, że wyjściowa linia plac styka się z krzywą obojętności G_: w punkcie Jeśli spada stawka plac, spada nachylenie linii plac i linia ta styka się z niżej Położoną krzywą obojętności O, w punkcie £,. Jeśli stawka plac rośnie, to rośnie nachylenie linii plac i linia ta styka się z wyżej położoną krzywą obojętności 0\ ^w Punkcie Przenieśmy teraz otrzymane punkty na układ współrzędnych. ^w którym na osi X odlożvmv czas pracv. czyli (24-/.). a na osi Y - stawki plac 3.21).

Po połączeniu punktów otrzymaliśmy krzywą, która ilustruje zależność między Wysokością plac a podażą pracy pojedynczego pracownika. Przy niskich stawkach