9 (470)

1 14 Co czyni interpretację możliwą do przyjęcia?

się w niepisanym żądaniu, aby interpretacja prezentowała siebie jako lekarstwo na słabości interpretacji, które pojawiły się przed nią (Gdyby tak nic było, to jakl&.pruwu miałaby ona, aby zawracać nam głowę?). Nic może to być jednak jakakolwiek po prostu stara słabość. Nic wystarczyłoby, na przykład, aby krytykować swoich poprzedników za niezauważenie, że wiersz jest wolny od rozszczepionych bezokoliczników (splil infuii(ives) czy leż zawieszonych imiesłowów (dangling participles). Brak, który wiąże się z daną interpretacją, musi być związany z kryteriami, przy pomocy których wspólnota zajmująca się literaturą rozpoznaje i ocenia przedmioty swej profesjonalnej uwagi. W lej chwili jest lak, że podręcznik gramatyki nic wchodzi w zakres owycli kryteriów i dlatego też ukazanie jej poprawności w jakimś wierszu nic przysporzy uznania ani wierszowi, ani krytykowi, który na ukazaniu owym bazuje.

Uznanie uzyska krytyk wtedy, gdy obdarzy stosownym uznaniem wiersz, gdy zademonstruje, że wiersz ów posiada jedną lub więcej jakości, o których wic się, że odróżniają wiersze od innych produkcji werbalnych. W kontekście „nowej” krytyki, pod wpływem której wielu założeń wciąż pracujemy, w zakres tych jakości wchodzą: jedność, złożoność i powszechność, zaś za błąd wcześniejszych komentatorów uważa się celebrowanie ich obecności w wierszu, co daje krytykowi prawo (czy roszczenie go sobie) do wysuwania jakiejś nowej interpretacji. Wysuwanie takiej interpretacji będzie zatem przebiegać przy dwóch ograniczeniach: nic tylko to, co mówi się o jakimś dziele, musi być odniesione do lego, co już zostało powiedziane (nawet jeśli to coś jest odwrotnością tego, co było powiedziane), lecz w konsekwencji trzeba wykazać, że dzieło posiada, w większym stopniu niż dotąd to było uznane, jakości, które w sposób właściwy należą do produkcji literackiej, czy to będzie jedność i złożoność, czy nieparałrazowa Ino ść, czy metaforyczne bogactwo, czy to nieokreśloność i niedecydowalność. Krótko mówiąc, nowa interpretacja musi nic tylko rościć sobie powiedzenie prawdy o jakimś dziele (cżv~Tcź stwierdzać fałsz łub jedynie częściową prawdę wcześniejszych interpretacji), lecz musi także utrzymywać, że wykonuje swą ro-botę lepiej. (Zwykłą frazą w tej sytuacji jest „wzmocnienie naszego u/.nąnia dla”). W rzeczy samej roszczenia te są w końcu niemożliwe do oddzielenia od siebie, ponieważ uważa się. że prawda o jakimś dziele będzie tym, co wypełnia sedno jego literackiej wartości.

Założenie to, wraz z kilkoma innymi, inożna bez problemu odnaleźć w pierwszych paragrafach Stephena Bootha An fcssay on Shakespeare's Sonnets ¹:

Historia krytyki literackiej otwiera lak wiele możliwości dla pisania o sonetach Szeksipra, że muszę ostrzec czytelnika co do tego, co praca la głosi a czego nic głosi. Przede wszystkim, aby zacząć od tego, co negatywne, nie rozwiązuję, ani też nie próbuję rozwiązać jakiejkolwiek zagadki sonetów Szekspira. Nie próbuję rozszyfrowywać tego, kto kryje się pod inicjałami Palia W.H. czy leż [pod postacią] ciemnej damy. Nic spekuluję co do okazji, które mogły sprowokować napisanie poszczególnych sonetów. Nic próbuję ich datować. Nie oferuję ani jakiejś reorganizacji ich kolejności, ani obrony jakiegoś porządku zwrotek. To, co próbuję, to dowiedzieć się, co w sonetach spowodowało, że są one tak wysoko cenione przez większość krytyków i czytającą publiczność.

Ten krótki paragraf może służyć jako ilustracja wszystkiego, o czym mówiłem. Booth samoświadomic umieszcza i określa swe stanowisko w opozycji do stanowisk, które chciałby wyprzeć. Nic będzie robił, jak nam mówi, lego, co robili jego poprzednicy. Zrobi coś innego, i rzeczywiście, jeśli nic byłoby to coś nowego, nic byłoby powodu, aby w ogóle to czynić. Ową odmowę czynienia tego, co robili jego poprzednicy, uzasadnia on przekonaniem, że ich interpretacje były zwodnicze lub bezzasadne. Idzie bowiem o to, aby ustalić źródło wartości sonetów (..co takiego w sonetach spowodowało, że są one tak wysoko oceniane”). Twierdzi on (nic wprost, lecz wyraźnie to sugerując), że ci, którzy byli przed nim, szukali w złych miejscach, w historycznej tożsamości sekwencji postaci, w możliwości odkrycia biograficznych warunków kompozycji i w identyfikacji zamierzonego przez autora porządku i organizacji. On jednak będzie poszukiwał we właściwym miejscu i dlatego też przedstawi teorię sonetów, która odda im sprawiedliwość, na jaką lak bardzo zasługują.

1

New llavni: Yale lJnivcrsity Press 1969.