2 (971)

100 Co czyni interpretację możliwa do przyjęciu?

wystąpić pomiędzy lymi. którzy żywią odmienne punkty widzc-niu (lub leż, którzy s;| w ich władaniu) i lo. o co chodzi w jakiejś niezgodności, lo prawo do stwierdzenia, co inożc być określone jako laki/ Niezgodności nic są rozwiązywane przez odniesienie do faktówT lecz przy pomocy środków, przez które Takty są wyznaczane. pczywiścic żadne lakic wyznaczenie nic jest ostatccz-nc i w przypadku (który jest prawic pewien), gily dysputa zostanie zainicjowana ponownie, kategoria faktów jako „tych. które rzeczywiście są” zostanie rekonstytuowana w jeszcze inny sposób.

Nigdzie procesu tego nic można obserwować lepiej niż w krytyce literackiej, gdzie roszczeniem każdego jest, że jego interpretacja doskonalej pasuje do faktów i gdzie celem każdego jest wyperswadowanie reszcie z nas lej wersji faktów, którą on prezentuje poprzez przekonanie nas do zasad interpretacyjnych, w świetle których akty te wydają się bezdyskusyjne. Ostatnie przypadki krytyczne wiersza Williama Blakc Tygrys są dobrym przykładem tej sytuacji. W 1954 roku Knthlccn Rainc opublikowała wpływowy esej zatytułowany Kto stworzył Tygrysa, w którym twierdziła, że ponieważ tygrys jest dla Blakc’a „bestią, która podtrzymuje swoje własne życic kosztem innych stworzeń", jest on „sym!x>lcin (...) drapieżnej osobowości” i dlatego leż odpowiedź na finałowe pytanie wiersza: „Czy ten, kto stworzył jagnię, stworzył (także) ciebie?" niewątpliwie brzmi „nic”¹. Krótko mówiąc, tygrys jest niedwuznacznie i oczywiście ziem. Rainc popiera swe odczytanie wskazując na dwa dowody: pewne pisma kabalistyczne, klórc, jak zaręcza, „bez wątpienia (...) zainspirowały Tygrysa", oraz sam wiersz. Zwraca szczególną uwagę na słowo „lasy”, klórc pojawia się w drugim wierszu [brzmiącym] „W lasach nocy”. „Nigdzie - powiada - słowo Masy’ nic jest używane przez Blakc’a w innym kontekście niż takim, w którym odnosi się ono do ‘upadłego’ świata natury" (s. 4X).

Kierunek argumentacji przebiega lulaj od słowa „lasy", o któ-'•.ryirtOnówi się. że popiera ono pewną szczególną interpretację. Jednakże dziesięć lat później lo samo słowo cytuje się na popar-cie Całkowicie odmiennej interpretacji. Podczas gdy Raine przyj- ¹

nuijc. że jagnię jest dla Blakc’a symbolem jakby chrześcijańskiego snmn|K>święccnia, li.D. 1 lirsch wierzy, że l)lake'a intcncj;| by-ło ..wykpienie ograniczoności jagnięcia”. ..Nic ma wątpliwości -twierdzi Hirsch - że Tygrys jest wierszem, który celebruje świętość tygrysowatości"². W jego odczytaniu „dzikość i dcslrukcyj-ność" tygrysa ulcgaj;| przekształceniu, a jcdn:| z rzeczy, w jakie su one przekształcane, jest słowo „lasy”: „'Lasy¹ (...) sugeruje wysokie proste formy, świat, klóry pomimo całej swej slrnszności prezentuje regularność śladów tygrysa lub doskonale wyważone wersy Blakc’a” (s. 247).

To. z czym mamy zatem do czynienia, to dwie prace krytyczne zawierającej przeciwstawne interpretacje) z których każda przywołuje lo sfrrfio słowo jako właściwy dla siebie i potwierdzajmy dowód (jej słuszności]. Widać wyraźnie, że obie nie mocą być równocześnie słuszne, tak samo jak nic ma żadnej podstawy do rozstrzygnięcia pomiędzy nimi. Nie można odwołać się do tekstu, ponieważ tekst sam stał się obszarem interpretacyjnej nic-

czy drugiej interpretacji. Idzie raczej o to. że w świetle już przyjętej interpretacji słowo to będzie widziane jako posiadające w sposób oc:vwisty takie czy inne znaczenie. Problem nic może zostać rozwiązany przez zwrócenie się do kontekstu, powiedzmy (lo pism kabalistycznych cytowanych"prze/. Ram(T~p<micwa7~lo także l>ędzic tylko |>cwicn kontekst dla już przyjętej interpretacji. Jeśli Rainc nic zdecydowałaby już, że odpowufd?. na finałowe pytanie wiersza brzmi „niewątpliwie ‘nic’ ”, teksty kabalistyczne, z ich rozróżnieniem pomiędzy duchami wyższymi i niższymi, nigdy nic przys/.łyby jej na myśl jako źródło [pomysłów] Blakc’a. Retoryka krytycznej argumentacji, lak jak się ona pr/ejnwia

² huwtnu r nnJ/vyv/ł«v>(Y. New lhivcn: Yale Uniwrsiiy hv*< |%4. %. 2*15. ?-IX

/

1

..Encountcr”. czerwice IV54. s. 50.