9 (673)

352 Część II. Interakcyjne funkcje nauczyciela

1.    Czy uczniowie mieli wcześniej do czynienia z danym materiałem, czy też potrzebne będą obszerne objaśnienia ze strony nauczyciela?

2.    Czy jest prawdopodobne, że dana treść zainteresuje uczniów?

3.    Jeśli nauczyciel planuje posłużyć się tekstem pisanym, czy wystarczy on dla podania materiału?

4.    Czy w przypadku lekcji prowadzonych metodą POZU albo składanki treść może stać się podstawą testu łatwego do szybkiego przeprowadzenia i poprawienia?

5.    Czy w przypadku lekcji prowadzonych metodą składanki treść da się naturalnie podzielić na części składowe?

6.    Czy w przypadku lekcji prowadzonej metodą badań zespołowych nauczyciel jest dostatecznie biegły w tematyce lekcji, by zdołał pokierować uczniami w trakcie wybierania tematów i wskazać im stosowne źródła?

Organizowanie zespołów

Drugie ważne zadanie planistyczne sprowadza się do ustalenia sposobu uformowania zespołów. Nauczyciel powinien przy tej okazji wziąć pod uwagę cele, które chce osiągnąć na lekcji, oraz skład rasowy i etniczny klasy, a także zdolności uczniów. Oto kilka przykładów', jak nauczyciele mogliby w danych warunkach

ustalać zasadę organizowania zespołów.

Nauczyciel klasy piątej chce posłużyć się uczeniem we współpracy po to, żeby wpłynąć na lepsze wzajemne zrozumienie uczniów o różnym pochodzeniu rasowym i etnicznym. Organizuje więc zespoły mieszane pod względem uzdolnień, ale przede wszystkim przykłada wagę do połączenia w jeden zespól uczniów różnej rasy i pochodzenia etnicznego.

Nauczyciel angielskiego w klasie siódmej szkoły skupiającej głównie Białe dzieci z klasy średniej może dobierać uczniów do grup według osiągnięć w nauce jego przedmiotu.

Nauczyciel przedmiotów społecznych w dziesiątej klasie, jednolitej pod względem pochodzenia uczniów, mógłby posłużyć się metodą badań grupowych i uformować zespoły stosownie do zainteresowania uczniów zagadnieniami składającymi się na podjęty temat, pamiętając wszakże o łączeniu w tym samym zespole

uczniów o zróżnicowanych zdolnościach.

Nauczycielka czwartej klasy, w której kilkoro dzieci znalazło się na marginesie klasowej społeczności, mogłaby zorganizować zespoły według zdolności uczniów, ale także z zamysłem, aby zbliżyć do siebie uczniów izolowanych oraz tych popularnych i towarzyskich.

Na początku roku nauczyciel, do którego klasy przyszło kilku uczniów spoza szkoły, mógłby dobierać członków zespołu na chybił trafił, aby w ten sposób stworzyć przybyszom okazję do wspólnego przebywania i współpracy z uczniami, których nie zdążyli jeszcze poznać. Po jakimś czasie będzie można wziąć poć uwagę zdolności uczniów.

Rozdział 10. Uczenie się we współpracy 353

Możliwości ustalania składu zespołów jest niemal nieskończenie wiele. W fazie planowania nauczyciel musi więc jasno nakreślić sobie cele poznawcze i społeczne. Musi leż dobrze rozeznać się w zdolnościach poszczególnych uczniów, by w razie potrzeby móc uformować grupy niejednorodne pod względem zdolności członków. Na koniec powinien pogodzić się z tym, że z niektórych zasad doboru grup przyjdzie zrezygnować na rzecz innych.

Materiały i przewodniki

Kiedy nauczyciel szykuje się do podania wiadomości całej klasie, jego głównym zadaniem jest zgromadzenie materiałów, które dadzą się przełożyć na sensowny komunikat słowny. Aczkolwiek na lekcjach skonstruowanych według modelu uczenia się we współpracy nauczyciel także ustnie dostarcza uczniom

wiadomości, to obudowuje je tekstami pisanymi, zeszytami ćwiczeń, przewodnikami.

Teksty pisane muszą być zarówno interesujące, jak i nie za trudne dla naszych uczniów do czytania. Materiały z podręczników akademickich czy z innych naukowych źródeł zwykle nie są odpowiednie dla szkół, z wyjątkiem może „zaawansowanych naukowo" wyższych klas w szkole średniej. Przewodniki przygotowane przez nauczycieli powinny wskazywać to, co najważniejsze. Ich opracowanie zabiera dużo czasu, nie wolno więc zwlekać z tą pracą do ostatniej chwili.

Jeśli nauczyciel wybiera metodę badań grupowych, każdy zespół należy zaopatrzyć w odpowiednie materiały. W niektórych szkołach początkujący nauczyciel może przekazać sprawę w ręce bibliotekarza lub osoby odpowiedzialnej za gospodarowanie pomocami naukowymi. W takim przypadku nauczyciel musi dużo wcześniej i bardzo wyraźnie powiedzieć, co chce osiągnąć na danej lekcji i ilu uczniów będzie zaangażowanych w pracę. Posłuchajmy przestrogi, by nie stawiać żądań w ostatniej chwili, i weźmy pod uwagę następujące rady:

-    Najpóźniej na dwa tygodnie przed lekcją spotkajmy się z bibliotekarzem i specjalistą od pomocy naukowych i przejrzyjmy z nimi cele lekcji. Poprośmy

0    sugestie i pomoc.

-    Na podstawie rozmowy opracujmy notatkę podsumowującą pomysły, harmonogram i przyjęte ustalenia.

-    Na kilka dni przed terminem otrzymania materiałów sprawdźmy, czy wszystko toczy się gładko i, jeżeli trzeba, zaproponujmy pomoc.

Jeśli uczniowie będą korzystać z materiałów w naszej klasie lub pracowni, poprośmy specjalistę o radę, jak przygotować klasę i nadzorować korzystanie

1    materiałów oraz, ewentualnie, o wyjaśnienie tego uczniom.

Hole i zadania dla uczniów

Uczniowie powinni dobrze rozumieć, na czym polega ich rola na lekcji i czego oczekuje od nich nauczyciel. Jeśli model uczenia się we współpracy stosowany jest w szkole na innych jeszcze lekcjach, przyjdzie im to łatwiej, gdyż

^ww.wsip. com.pl

i

■^;s

■U