anna paszkowska rogacz stronaP 51

4. Naukc i praca

Rys. 3. Hierarchia zdolności związanych z praca na trzech \wniiarach (źródło: Bollcs, 1993, s. 67)

Każda umiejętność zwykle zawiera w sobie częściowo lub całkowicie umiejętności, które znajdują się niżej w hierarchii. Im wyższy jest zatem poziom umiejętności, tym łatwiej jest kandydatowi poruszać się po rynku pracy. Ir.ną ich cechą jest to, że są one uniwersalne Bańka {1995) używa tu terminu „transferabilne” (ang. Transferable skills). Dają się one „przekładać” z jednego zawodu na inny. Na przykład taka zdołność jak „koordynowanie” umieszczona w kategorii „Dane" może znaleźć zastosowanie w różnego rodzaju zajęciach, począwszy od pracy w instytucie naukowym, a skończywszy na

organizowaniu pracy brygady remontowej. Inny typ zdolności tworzą tzw. zdolności techniczne, które są iscome dla prac tylko w specyficznych zawodach. Mają one wąski charakter, a ich uniwersalność odnosi się wyłącznie do prac identycznych, a nie do różnych zawodów'. Przykładem może być wykonywanie bilansów rocznych przez księgowego.

Inny model przedstawia wspomniana już wcześniej teoria Johna L. Hollanda (1985), który⁷ wyróżnił sześć typów środowisk zawodowych odpowiadających sześciu typom osobowości. Osoba wybierająca zawód może po pierwsze poddać się diagnozie i zidentyfikować swój dominujący typ osobowości, a następnie za*pomocą Prze-wodnika po zawodach (1995) znaleźć zawody, których kod odpowiada kodowi uzyskanemu przez osobę posługującą się „Zestawem do Samobadania” Hollanda (1994). Przewodnik nie podaje opisów⁷ zawodów-, warto wfięc zapoznać się z nimi dokładniej przez skorzystanie z polskiej Klasyfikacji zawodów i specjalności (1994) lub Przewodnika po zawodach z 1998 roku. Odnotowują one wszystkie ważniejsze zawody obecne na polskim rynku pracy. Struktura klasyfikacji grupuje poszczególne 2392 zawrody w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej złożone grupy średnie, duże i wielkie. Należą do nich:

1.    parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i lderownicy, -

2.    specjaliści,

3.    technicy i średni personel,

4.    pracownicy biurowi,

5.    pracownicy usług osobistych i sprzedawcy.

6.    rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy,

7.    robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy,

8.    operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń,

9.    pracownicy przy pracach prostych,

10. siły zbrojne.

Podstawowym kryterium wyodrębnienia grupy wielkiej jest poziom kwalifikacji (od pierwszego do czwartego). Stosowane jest ono dla grup od 2. do 9. Natomiast dla grupy 1. tym kryterium jest „funkcja tw-orzenia polityki prawa i zarządzanie”, a dla grupy 10. „obowiązki wojskowa”. Poszczególne poziomy kwalifikacyjne można określić następująco:

51