a1

szę swoje dolegliwości. Z opisu zrozumieją na pewno mnie i moją chorobę oraz wyleczą mnie. Trzeba pamiętać, że w szpitalu nie bardzo mogłem mówić, a i pamięć zawodziła, wskutek czego lekarze, być może, do tej pory nie wiedzą, co odczuwam i na co cierpię — przecież nie potrafiłem im tego dokładnie wyjaśnić.

Inną przyczyną, dla której chciałem opisać historię swojej choroby, było dążenie do rozwijania się, doskonalenia swojej pamięci, prowadzenia walki z afazją, aby zmniejszyć jej skutki. I faktem jest, że to pisanie przeze mnie historii mojej choroby znacznie rozwijało moją pamięć i mowę, rozwijało pamięć słowa i jego znaczenia... To pewne. Ale wiem też, że napisanie przeze mnie tej historii może oddać nieocenioną przysługę pracownikom naukowym zajmującym się mózgiem i pamięcią, psychologią i medycyną, neurologią itp.”...

Oddał w nasze ręce nie tylko dokument swojej tragedii. Opisując swój los, dostarczył nam wyjątkowo cennej wiedzy. Kto może opisać lepiej wydarzenie niż jego naoczny świadek, jego uczestnik, sam poszkodowany? Był ofiarą wypadku — teraz zaś zamienił się w badacza. Dał nam wyjątkowo przejrzysty i jasny opis, spróbujmy więc pójść jego śladem, krok za krokiem, przedostając się do tajemniczego świata ludzkiego mózgu.

t”

,Żyję w świecie bez pamięci

Nie traktował swoich kłopotów z „dziwactwami przestrzeni” jako zła najgorszego. Największym nieszczęściem była dla niego „dziwaczność pamięci”, jej ubytek i rozpad. To szczególnie mu doku-

czało, to było katastrofą. Pamięta pierwsze tygodnie po zranieniu, tygodnie poprzedzające ten dzień, kiedy odkrył, że nie może czytać. Początkowo jego pamięć była całkowicie zaburzona i słabo rozumiał to, co do niego mówiono, a co najstraszniejsze — nie mógł sobie przypomnieć ani jednego słowa, wszystko bowiem zapomniał. Powinien podać swoje imię i nazwisko, lecz ich nie pamiętał, w głowie miał całkowitą pustkę. Była mu potrzebna „kaczka”, lecz nigdzie jej nie widział. Język był mu posłuszny, z łatwością powtarzał to, co usłyszał, ale znaleźć odpowiednie słowa — to był problem! Skąd się tu wziął? Gdzie mieszka? Z jakiego rejonu pochodzi? Jak ma na imię jego matka, siostra? I znowu pustka, męczące poszukiwania. I znowu brak mu słów, gdzieś tam po drodze zagubiły się. Stracił to, co jest najbardziej ludzkie u człowieka, w jego pamięci nie ma ani jednego słowa! Czy można wyobrazić sobie coś bardziej tragicznego niż ta utrata pamięci i mowy?

Wszystko to zaczęło się już od pierwszych dni pobytu w polowym szpitalu.

„Po obiedzie, kiedy wszyscy położyli się, nagle zachciało mi się... potrzebna mi była «kaczka»... ale oto złożony problem, jak tu przypomnieć sobie to słowo, aby móc poprosić salową. W żaden sposób nie mogłem przypomnieć sobie słowa «kaczka», chociaż wymawiałem je nieraz i czasami przypominało mi się (po zranieniu zacząłem rozumieć jego sens), ale teraz, kiedy słowo to było mi potrzebne, nie mogłem go sobie przypomnieć... Jakaś trwała bariera w pamięci nie po-

105