Alkocholizm jest chorobą 10

Lecznictwo odwykowe w Polsce

£y_S    Na potrzebę objęcia alkoholików opieką oraz konieczność ich

historyczny '^eczen’^a> jako pierwszy w Polsce, zwrócił uwagę w 1818 r.

ojciec polskiej alkohologii - dr Jakub Szymkiewicz. Zaproponował tworzenie dla alkoholików (nazywanych jeszcze wówczas pijakami) „specjalnych instytutów i domów poprawy”. W swoim „Dziele o pijaństwie” zaproponował szereg sposobów odzwyczajania od alkoholu takich jak np. dodawanie do wódki środków wykrztuśnych, zmniejszanie ilości wypijanej wódki poprzez zmniejszanie pojemności tego samego kieliszka, do którego wkapuje się codziennie po jednej kropli laku, „refleksje przełożonych i rekolekcje duchowe” oraz kary cielesne. Nieco później, bo w 1882 roku, znany polski psychiatra Adolf Rothe zaproponował tworzenie „ochronek dla pijaków”.

Pierwszy na świecie zakład leczniczy dla alkoholików otwarty został w 1857 r. w Bostonie (USA). Trzydzieści lat później takich zakładów było już w USA około 50. W tym samym, mniej więcej czasie powstały podobne zakłady w Niemczech, Szwajcarii i Anglii.

Pierwszy na ziemiach polskich, zakład leczenia alkoholików powstał w roku 1905 r. w Gościejowicach (zabór pruski), natomiast pierwsza poradnia „przeciwalkoholowa” powstała w Poznaniu w 1907 roku. W 1934 r., na terenie Polski, funkcjonowało 13 poradni odwykowych („przeciwalkoholowych”). W dwa lata po zakończeniu wojny funkcjonowały tylko dwie poradnie, natomiast w 1948 r. było ich już 15. W 1955 r. funkcjonowało 79 poradni a w 1967 r. było ich 385, natomiast na potrzeby leczenia alkoholików wydzielono 1226 łóżek szpitalnych.

Bsi7.il

Według danych Państwowej Agencji Rozwiązywania Pro-lecznictwa blemów Alkoholowych (PARPA) w roku 1996 roku, funkcjonowały na terenie Polski 523 zakłady lecznictwa odwykowego (426 poradni odwykowych, 63 oddziały całodobowe, 11 oddziałów detoksykacyjnych, 16 oddziałów dziennych oraz 7 placówek innego typu np. hosteli).

Dane Instytutu Psychiatrii i Neurologii nieco różnią się od danych PARPA. Wynika z nich, że w roku 1996, na terenie Polski funkcjonowało 491 zakładów lecznictwa odwykowego (421 poradni odwykowych, 54 oddziały całodobowe, 5 oddziałów dziennych oraz 11 oddziałów detoksykacyjnych). Dane te wykazują również, że liczba łóżek dla osób uzależnionych od alkoholu wynosiła w 1996 roku - 2.894 w tym: 2.589 w oddziałach odwykowych całodobowych i 305 w 11 oddziałach detoksykacyjnych. Wykorzystanie łóżek odwykowych wahało się w ostatnich latach w granicach 70-90%, a średni czas pobytu w oddziale wynosił 3-5 tygodni.

W 1996 roku na terenie Polski funkcjonowało 5 dziennych oddziałów odwykowych dysponujących 74 miejscami.

Wśród osób leczonych w 1996 roku w poradniach odwykowych z rozpoznaniem zespołu uzależnienia od alkoholu i psychoz alkoholowych kobiety stanowiły 16% ogółu, a wśród leczonych po raz pierwszy - 20%.

Osoby leczone po raz pierwszy stanowiły ok. 35% wszystkich leczonych z tymi rozpoznaniami.

Precyzyjne określenie rzeczywistej liczby osób leczonych w zakładach lecznictwa odwykowego nie jest możliwe, bowiem część tych osób korzysta równolegle z opieki ambulatoryjnej i stacjonarnej bądź jest rejestrowana jednocześnie w paru placówkach ambulatoryjnych lub stacjonarnych. Szacuje się, że liczba osób leczonych w zakładach odwykowej opieki zdrowotnej waha się prawdopodobnie w granicach 100-120 tys.

Lecznictwo Zasady opieki nad osobami uzależnionymi od alkoholu w świetle    oraz członkami ich rodzin reguluje ustawa o wychowa-

prawa    niu ^w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z 26

października 1982 r. (wraz z późniejszymi nowelizacjami) oraz towarzyszące jej przepisy wykonawcze. Wśród tych ostatnich na szczególną uwagę zasługuje Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 5 marca 1998 roku w sprawie zakładów lecznictwa odwykowego oraz udziału placówek podstawowej opieki zdrowotnej w spra-

101