Benveniste (10)

Emile Benveniste

Semiologia języka

1.    ujawnia się on poprzez wypowiedzenie zawierające odniesienie do danej sytuacji; mówić to zawsze mówić o czymś;

2.    składa się formalnie z odrębnych jednostek, z których każda jest znakiem;

3.    wytwarzany jest i odbierany z tą samą wartością referencjalną przez wszystkich członków danej wspólnoty;

4.    jest jedyną aktualizacją intersubiektywnej komunikacji.

Z tych względów język jest organizacją semiotyczną par excellence. Daje on wyobrażenie o tym, czym jest funkcja znaku, i jedynie on przynosi jej modelową formułę. Stąd też może nadawać i rzeczywiście nadaje innym zespołom wartość systemów znaczących, kształtując w nich relację znakową. Istnieje więc modelowanie se-miotyczne, którego język dokonuje, i trudno przypuścić, aby jego zasada znajdowała się poza językiem. Natura języka, jego funkcja reprezentatywna, jego siła dynamiczna, jego rola w kontaktach ludzkich czynią z niego wielką matrycę semiotyczną, strukturę modelującą, której cechy i sposób działania są odtwarzane przez inne struktury.

Z czym wiąże się ta własność? Czy można zrozumieć, dlaczego język jest interpretantem każdego systemu se-miotycznego? Czy po prostu dlatego, że jest systemem najbardziej powszechnym, mającym najszerszy zakres, największą frekwencję użycia i w praktyce największą skuteczność? Wprost przeciwnie: uprzywilejowana pozycja języka w porządku pragmatycznym jest konsekwencją, a nie przyczyną jego przodowania jako systemu znaczącego, a to przodowanie tłumaczy się jedynie jego podstawią semiologiczną. Zrozumiemy to, uświadamiając sobie, że język znaczy w specyficzny, sobie tylko właściwy sposób, którego nie odtwarza żaden inny system. Jesi

on obdarzony fpodwójną znaczeniowością. Dzięki temu jest modelem nie mającym sobie podobnych. Język łączy dwa odrębne sposoby znaczeniowości, z których jeden nazywamy sposobem semiotycznym, a drugi semantyczny m.²⁹

Jgemiotyczność wskazuje na sposób znaczeniowości właściwy znakowi językowemu i konstytuujący go jako jednostkę. Dla potrzeb analizy można rozpatrzyć oddzielnie dwie strony znaku, ale pod względem znaczeniowości znak jest i pozostaje jednością. Jedynym problemem związanym z rozpoznaniem znaku jako takiego jest problem jego istnienia, który rozstrzyga się za pomocą tak lub nie: drzewo — piosenka — myć — nerw — żółty — na, a nie: ^xp r z e w o — ^xk i o-senka — ^xcyć — ^xlerw — ^xt ó 11 y — ^xr a. Ponadto, aby odróżnić znak, porównujemy go albo do częściowo’ podobnych elementów znaczących (signifiants): lasek: lisek albo lasek: pasek, albo laska: łaska, lub też do bliskich sobie elementów znaczonych (signi-fićs):    lasek:    zagajnik, lub łaska:    ż y c z 1 i-

woś ć.³⁰ Każde studium semiotyczne, w ścisłym sensie, będzie polegało na zidentyfikowaniu jednostek, opisaniu ich cech dystynktywnych i znajdowaniu coraz dokładniejszych kryteriów dystynktywności. Dzięki temu każdy znak będzie coraz jaśniej potwierdzał swoją własną zna-czeniowość w obrębie konstelacji lub w zespole znaków. Wzięty sam w sobie znak jest czystą identycznością W stosunku do siebie, czystą innością w stosunku do każ-dego innego, podstawą znaczącą języka, niezbędnym materiałem wypowiedzenia. Istnieje, gdy jest rozpoznany jako znaczący przez ogół’członków wspólnoty językowej i wywołuje u każdego, ogólnie mówiąc, te same asocjacjei te same opozycje. Taki jest zakres i kryterium se-miotyczności.

Semantyczność wprowadza nas w specyficzny tryb zna-

zna/(

33

3 — Znak...

32