CCF20090214128

choanalizę, często rozumieją ją zbyt jednostronnie. W dziele Freuda wątek naturalistyczny splata się z wątkiem „hermeneutycznym”, co w swych interpretacjach pokazywali między innymi J. Habermas, A. C. Maclntyre i P. Ricoeur. Zapomina się o tym, iż Freud nie tylko pokazał, że poza jawną fasadą zachowań i myśli działają ukryte mechanizmy, ale też rozszerzył granice rozumienia i sensu w stosunku do tych zachowań, które jego poprzednikom wydawały się zupełnie nie umotywowanym, bezsensownym produktem czysto fizjologicznych procesów. Bezskuteczne próby czysto fizycznego leczenia niektórych chorób psychicznych były jednym z impulsów, które sprawiły, że Freud zaczął szukać nowej drogi. Psychoanaliza jest nie tylko demis-tyfikacją, nie tylko ..podejrzeniem”, lecz także hermeneutyką. Zwłaszcza psychoanaliza właściwie rozumiana, gdyż skądinąd można w pojęciu nieświadomości upatrywać repliki kartezjańskiej substancji myślącej.* Jak jednak słusznie zauważył E. Fink, żeby właściwie zrozumieć, czym jest nieświadomość, musimy najpierw wiedzieć, na czym polega istota świadomości; podobnie, żeby zrozumieć, czym jest nieświadomy motyw, musimy wiedzieć, czym jest motyw jako taki.³

W każdej hermeneutyce podejrzenia tkwi intencja „wychowawcza”. Hermeneutyka taka odróżnia stan przed i po terapii, stan nieprzejrzystości, niezrozumia-łości podmiotu jednostkowego bądź zbiorowego dla samego siebie oraz stan samopoznania. wyzwolenia i sa-moświadomej kontroli. Terapia może dotyczyć jednostki lub społeczeństwa, może uchodzić za ostateczną lub zawsze tylko doraźną powierzchowną, zawsze jednak zakłada choćby chwilową przewagę poznawczą interpretatora nad tymi, których interpretuje, jego autonomię jako teoretyka, krytyka i terapeuty wobec mechanizmu,

* Por. A. C. Maclntyre, The Unconscious, A Conceptual Ana-lysis, London 1985, s. 73.

⁵ Por. E. Husserl, Die Krisis der curopaischen Wissenschaf-ten und die transzendentale Phanomenoloęie, Husserliana, t. 6, Den Haag 1954, s. 471—475. O wzajemnym stosunku fenomenologii i psychoanalizy por. P. Ruv\o»- Die Interpretation. Fin Verswh •»&***— ~    i_{f s}. 385—389.

—‘081 I*

K-d 58/ZE8 '««•*

* JU P-Z »n»tl«0 *9nm »Pl*M»poiM

•j 9861 aizpEdojsii m otiozoyoHO ^

•J 9861 n[*ui M ngiup «>P ouwplpod

J S8«l •odlt 81 <MU«P*IMS °p OUSPPO

e,'oi TnUB *JY St P*« W    08S + »°^{01 P}*^W*^N

SŁ9I *^nJP MiV si w    szs.wjaid »IU«P*M

aNvnod ni aaxNiMd