CCF20091015021

ŚMIERĆ ⁵⁰ czarne

sztuczny członek (diido)

De Quincey, a za nim Baudelaire, opisuji| w lu»

„Słowiki już śpiewają mi na śmierć. A także pawie.”

Tak pisałem, gdy miałem lat dwadzieścia.

Teraz po trzydziestu pięciu jakże trudnych latach słowiki naprawdę śpiewają mi na śmierć w ogrodzie w Saint-Mande, śród starych akacyj.

⁴⁴    S o 1 v e i g a (Solvejga) aluzja do Pieśni Sohejgi z muzyki scenicznej Edvarda Griega (1874/75) do dramatu Ibsena Peer Gynt

SYMPOZJON

⁴⁵    grób Rachel — „A tak umarła Rachel, i pogrzebiona jest na drodze ku Efracie; tać jest Betlehem. I postawił Jakób znak nad grobem jej, toć jest znak grobu rachelinowego aż po dziś dzień” (1 Moj, XXXV, 19-20).

⁴⁶    kałakuckie perły — perły z Indii Wschodnich (od miasta Kalkuta)

⁴⁷    Apolloniusz z Tiany — filozof i prorok, neopitagorejczyk, żył w I w., słynął z licznych cudów; odbył podróż do Indii, miał wiele wspólnego z tamtejszymi fakirami

⁴⁸    monotonna egzega -— być może fonetyczne nawiązanie do horacjańskiego exegi monumentum („wzniosłem pomnik”). W powojcn nym przedruku fragmentów Piecyka Wat dał tu: „egzekwia”.

KSIĄŻKA

⁴⁹    A u b r (Auber) — nazwisko popularnego w XIX w. francuskiego kompozytora, którym to nazwiskiem Poe posłużył się jako nazwą jezioru w krainie Weir (w balladzie Ula/ume)

studia —- studia czarnej magii

DZIEŃ

⁵¹    „przedmiot” [...] z Lesbos

⁵²    jas^ma (ros.) — jaspis

LES PARADIS ARTIFICIELS

⁵³    Les paradis artificiels —S^tuc^ne raje, tytuł książki I3iUI(l< laire’a o narkotykach (1860); pokaźną jej część stanowi przekład i paui fraza Confessions of an Eng/ish Opium-biater (1822) Thomasa Dc Quini i'\

⁵⁴    elektuarz (łac. electuarium) — elektwarz, lekarstwo rozpruwa dzone w syropie

⁵⁵    trzy matki — dziale „Levana oraz Nasze Panie Boleściwe” trzy siostry. Są to: Mater La-chrytnarum (Nasza Pani Łez), Mater Suspiriorum (Nasza Pani Westchnień) i Mater Tenebrarum (Nasza Pani Ciemności).

⁵⁶    dewiza nie zamkniętych drzwi — zapewne aluzja do szkicu Theophile’a Gautiera La Pipę d'opium (Fajka opium, 1838), gdzie francuski pisarz relacjonuje swoje doznania po zażyciu opium w towarzystwie Alphonse’a Karra. Wydawało mu się, że do pokoju wszedł, nie otwierając drzwi, inny przyjaciel, ekspert w sprawach magii, Esquiros. „Nic prostszego, odpowiedział Karr. Wchodzi się przez zamknięte drzwi, taki zwyczaj, tylko ludzie źle wychowani wchodzą przez otwarte drzwi. Zna pan przecież to obelżywe wyrażenie: Wyważacz otwartych drzwi”.

KSIĘŻNA

⁵⁷    „adieu [...] la ducbesse" (fr.) — żegnaj, księżno pani ROZPRZĘŻENIE

⁵⁸Monna Vanna Gioconda kontaminacja bohaterki obrazu Leonarda, Mony Lisy, czyli Giocondy, z bohaterką sztuki Maeterlin-cka Monna Vanna (1902)

POLOWANIE NA BULWARACH

⁵⁹    s z a r t r e z (fr. chartreuse) — szartreza, likier ziołowy, żółty lub zielony, produkowany przez francuskich kartuzów

⁶⁰    werwena — witułka, roślina, z której wytwarza się perfumy; tu: wywar z witułki o działaniu leczniczym

⁶¹    a d a g g i o powoli, termin muzyczny

⁶²    Demiurg — u Platona: budowniczy świata, idealna siła twórcza

⁶³    Barbey d’Orevilly (właśc. d’Aurevilly, 1808-1889) — prozaik francuski, autor tomu opowiadań Les diaboliques (Diable sprawy, 1874), zawierającego wątki sataniczne. Unikatowy ozdobny egzemplarz tego tomu zamówił sobie Des Esseintes, bohater A rebours Huysmansa (1884): oprawny w purpurę kardynalską, drukowany na poświęconym pergaminie czcionkami w kształcie szponów i szatańskich ogonów.

PIJAŃSTWO

^M nona (fr. normę) — tu: mniszka

⁶⁵    m a 1 w a z j a (małmazja) słodkie wino południowe (od włoskiej nazwy greckiego miasta, Napoli di Malvasia)

KONIEC ALEKSANDRA W AT’A

⁶⁶    gotyckie sny duszy „m o d er n e” — zapewne aluzja do

467