pracy i o objawach nakazujących natychmiastowe zaprzestanie ćwiczeń i powiadomienia o tym lekarza. Chory musi nauczyć się dokładnego badania swojego tętna, rozpoznawania zaburzeń rytmu serca oraz dokonywania pomiaru ciśnienia tętniczego krwi.
Obciążanie chorego wysiłkiem fizycznym powinno wynosić przy ćwiczeniach nadzorowanych 70% częstości akcji serca uzyskanej w próbie wysiłku submaksymalnego, a przy ćwiczeniach w domu 60%.
Ambulatoryjny program kinezyterapii mobilizuje chorego do systematycznego wykonywania ćwiczeń i do współpracy z zespołem rehabilitacyjnym.
Uwaga: szczegółowy program ćwiczeń fizycznych chorych na zawał serca w poszczególnych etapach leczenia z uwzględnieniem omówionych modeli przedstawili autorzy prac zamieszczonych w piśmiennictwie, zwłaszcza J. Kuch i S. Rudnicki (1989) oraz S. Rudnicki (1987, 1996).
Zawał serca jest dużym czynnikiem psychourazowym, ponieważ nagle przerywa choremu pracę zawodową, zaburza życie rodzinne i działania społeczne. Powstaje groźba utraty pracy, pozycji w rodzinie i społeczeństwie, obniżenia zarobków. Dlatego zadaniem psychoterapii jest ułatwienie choremu akceptacji zaistniałej sytuacji życiowej i pomoc przy rozwiązywaniu nowych problemów.
Chory reaguje silnym lękiem na bóle zawałowe, pobyt w oddziale intensywnej opieki kardiologicznej, nagłe unieruchomienie w łóżku i na obecność ciężko chorych w otoczeniu. Lęk jest najsilniejszy bezpośrednio po wystąpieniu zawału i w pierwszych dniach leczenia. Przyczynia się do tego również pokutujący jeszcze pogląd, że śmiertelność w zawale serca jest bardzo duża, a jeżeli chory nie umiera, to staje się w dalszym życiu niezdolny do pracy i może liczyć tylko na rentę inwalidzką. Nawet po ustąpieniu ostrych objawów chory odczuwa lęk przed pogorszeniem się objawów choroby i nagłym zgonem. Niepokoi się on też o swoją przyszłość i o losy rodziny. Dlatego psychoterapia polega w tym okresie na objaśnieniu choremu istoty choroby, konieczności zmiany stylu życia, w tym zaprzestaniu palenia tytoniu, przytaczaniu przykładów znanych osób, które po przebytym zawale serca powróciły do aktywnej pracy zawodowej i dożyły późnego wieku.
Psychoterapię trzeba stosować, jak już wspomniano, we wszystkich etapach rehabilitacji.
Bardzo ważne jest pouczenie rodziny o zagadnieniach związanych z chorobą, o konieczności zapewnienia choremu po powrocie do domu opieki (nie przesadnej) oraz stworzeniu miłej i serdecznej atmosfery rodzinnej. Chorego trzeba stale zachęcać do wykonywania przepisanych mu ćwiczeń fizycznych i prostych prac domowych.
39