CCF20100503030

70 Charakterystyka morfologiczna i taksonomiczna porostów i wybranych grup roślin

Pytania i zadania kontrolne

1.    Podaj cechy wspólne i różniące trawy (Gramineae) i turzyce (Cyperaceae).

2.    Przedstawicieli których rodzin najczęściej spotkamy: a) w żyznych lasaeh liś-

ciatych, b) w borach sosnowych, c) na torfowisku wysokim, d) na polu uprawnym?    f

Literatura uzupełniająca

MOWSZOWICZ J. 1986. Zarys systematyki roślin. PWN, Warszawa.

Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. 1986. Rośliny polskie. Część 1 i 2. PWN, Warszawa.

Szweykowska A., Szweykowski J. 1993. Botanika. Tom 2. Systematyka. PWN, Warszawa.

Szweykowska A., Szweykowski J. (red.). 1993. Słownik botaniczny. Wiedza Powszechna, Warszawa.

4.

EKOLOGICZNE GRUPY ROŚLIN

Rośliny w zależności od wymagań wobec czynników środowiskowych zaliczane są do różnych grup ekologicznych. Przystosowania roślin do występowania na siedliskach różniących się uwarunkowaniami klimatycznymi, hydrologicznymi czy glebowymi przejawiają się m.in. w ich morfologii.

Powszechnie stosowany jest system klasyfikacyjny stworzony przez duńskiego botanika C. Raunkiaera w roku 1905. Dzieli on rośliny według sposobu, w jaki przeżywają niekorzystną porę roku, szczególną rolę przypisując rozmieszczeniu i ochronie pąków spoczynkowych (ryc. 29). Wyróżnione w oparciu o te kryteria typy form życiowych prezentują się następująco:

•    fanerofity (jawnopączkowe) - rośliny trwałe, przeważnie o pędach zdrewniałych z zimotrwałymi pąkami odnawiającymi, umieszczonymi wyżej niż 50 cm nad powierzchnią podłoża. Wyróżnić wśród nich można megafanero-fity, tj. drzewa, oraz nanofanerofity, czyli krzewy;¹

•    chamefity (niskopączkowe) - krzewinki o pędach zdrewniałych (chamefity zdrewniałe) i trwałe rośliny zielne (chamefity zielne) o pąkach umieszczonych na pędach nie wyżej niż 50 cm nad podłożem, chronionych zwykle przez pokrywę śnieżną;

•    hemikryptofity (naziemnopączkowe) - byliny, których pąki zimujące, umieszczone na pędach przy powierzchni gleby, chronione są przez żywe lub obumarłe liście i pokrywę śnieżną;

•    kryptofity (skrytopączkowe) - rośliny mające pąki odnawiające osadzone na ukrytych w glebie, błocie lub wodzie organach spichrzowych, np. bulwach, kłączach, rozłogach i cebulach. Rośliny wykształcające podziemne kłącza, rozłogi, bulwy lub cebule (geofity) mogą zakwitać bardzo wcześnie, przed wytworzeniem pełnego ocienienia przez drzewa. Rośliny wodne, które są całkowicie zanurzone w wodzie, reprezentują grupę hydrofitów. Rośliny wieloletnie wyrastające ponad wodę zaliczono do helofitów;

•    terofity - rośliny jednoroczne przeżywające niesprzyjającą porę roku w postaci nasion.

Przynależność gatunków roślin poznanych na zajęciach do form życiowych podano w zestawieniach tabelarycznych w rozdziale 5.2.6.