CCF20101008010

FOLKLORYŚCI

gi przysłów polskich nie wyzyskał. Wszystkie trzy pracownie utrzymują stale i żywe kontakty z folklorystyką obcą, zwłaszcza krajów słowiańskich. Polegają one nie tylko na wymianie wydawnictw, ale mają charakter osobistych stosunków i wymiany myśli między pracownikami polskimi i obcymi.

Z ośrodków pozawarszawskich wymienić należy redakcję Dziel wszystkich Oskara Kolberga, powołaną do życia przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze a pracującą w Poznaniu, oraz Instytut Śląski w Katowicach i Opolu.

Wspomnieć wreszcie warto, iż w archiwach wielu rozgłośni Polskiego Radia istnieją bogate zbiory folklorystyczne, [jk]

1    A. Pvpin, Istorlja russko] etnografii. Petersburg 1890—1892.

2    j. st. Bystroń, Wstęp do ludoznawstwa polskiego. Lwów 1926, 2 1939; tenże, Etnografia Polski. Warszawa 1947.

s R. Górski, Lucloznawstwo epoki Mickiewicza. W: Ludowość u Mickiewicza. Warszawa 1958 s. 5—32.

* S. Morawski, Program sztuki narodowe) w okresie romantyzmu. „Myśl Filozoficzna” 1953 Z. 3 (23) S. 99—134.

FOLKLORYŚCI zob. FOLKLORYSTYKA POLSKA

FOŁTYN Franciszek (zm. 1875) — drukarz, księgarz i wydawca literatury jarmarcznej w Wadowicach w drugiej połowie w. XIX.

Drukarnia w Wadowicach jako mieście „obwodowym”, gdzie czynna była (w wójtostwie Mikołaja) fabryka gorszego papieru i tektury, istniała już w r. 1825. Założył ją tam i wraz z księgarnią prowadził, głównie dla potrzeb administracji austriackiej, przybyły z Czech J. Pokorny, po jego śmierci zaś w r. 1858 drukarnia egzystowała nadal pod firmą Pokornej wdowy. W r. 1883 spotykamy tu drugą drukarnię,

J.    Sabińskiego, przeniesioną z Krakowa („Pod Sową”). Obydwie te drukarnie wydawały głównie literaturę dewocyjną, śpiewniki, ->kalendarze, ->senniki (1850) i powiastki (np. Hrabina Genowefa, 1851;

K.    Szmida Ida na Toggenburgu, 1852; Terno, spuścizna gracza, 1854 itp.).

W r. 1870 drukarnia i księgarnia Pokornych przeszła do rąk Franciszka Fołtyna, po jego zaś śmierci w r. 1875 przedsiębiorstwo prowadziła wdowa po nim, przekazując je z kolei synowi Franciszkowi, który je powiększył i w oparciu o drukarnię i księgarnię uruchomił na większą skalę wydawnictwo książek do nabożeństwa, pieśni kalwaryjskich w formie druków ulotnych i książek tzw. ludowych. W zakresie tych ostatnich ograniczył się do przedruków utworów jarmarcznych, cieszących się dużą poczytnością, wydawanych dawniej w oficynach górnośląskich i w Bochni. Poważnego konkurenta miał Fołtyn w księgarzu cieszyńskim ->E. Fei-tzingerze, który równocześnie rozwijał ożywioną działalność tegoż pokroju.

Z wydawnictw Foltynowskich, ujętj^rch w Bibliografii Estreichera, wymienić przykładowo można: Kancjonał czyli kantycz-ki (1861, ⁷ 1896); Krakowiaki i pieśni towarzyskie (1871, ¹³ 1901); Nowy Robinson Kruzoe czyli skutki nieposłuszeństwa (1871); Szmida Ida hrabianka na Toggenburgu, historia prawdziwa z XII wieku wielce nauczająca osobliwie dla niewinnie cierpiących (³ 1871); Nieprzeplacony pierścień czyli kto szczęście ma, wiedzie oblubienicę do domu, powiastka dziwna o ubo-gim szewczyku i Zulimie córce tureckiego sułtana (1872); Zycie i przygody Henrysia dla młodzieży polskiej (1873); Gorczyńskiego Legendy i opowieści (1892). Estreicher (Bibliografia, t. 3 s. 376 i nst.) wymienia kilkadziesiąt ulotnych druków z pieśniami, sprzedawanymi pielgrzymkom w niedalekiej Kalwarii Zebrzydowskiej. W roku 1898 wydał Fołtyn Katalog książek do czytania i z obrazkami dla młodzieży i dorastającej młodzieży.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego (t. 12, 1892 s. 881) ocenił wydawnictwa wadowickie jako pozbawione wartości, a poza tym nie zajmowano się nimi szerzej. Podobnie jak inne druki tego rodzaju zostały one zaczytane prawie kompletnie i stanowią dziś wielką rzadkość. Drukarnia Fołtyna istniała aż do najnowszych czasów; po pierwszej wtijnie drukował tu swoje utwory o tematyce beskidzkiej E. Zegadłowicz, jego też staraniem w oficynie tej odbijano drzeworyty ludowe J. Wowry.    [Ib]

FORTUNAT — popularna książka ludowa, dzieło nieznanego pisarza niemieckiego,