CCF20111005009

20

schaker**, V. Scheil^{1 2}, S.Langdon³, G. Furlani⁴ , uznali je za fragmenty jakiegoś "sumeryjskiego kodeksu", starszego niż Kodeks Hammurabiego. Przez czas bardzo długi nie było wiadomo komu przypisać należy autorstwo "sumeryjskiego kodeksu" ani też, gdzie ten kodeks obowiązywał. Wyrażono opinię (np. M.San Nicolo⁵), że jest to lojalny zbiór norm z miast Nippur i Uruk.

W okresie drugiej wojny światowej orientaliści amerykańscy P.H. S t e e 1 e i S.N. Kramer, w trakcie- porządkowania zbiorów Muzeum Uniwersytetu Pensylwańskiego w Filadelfii stwierdzili, że w tych zbiorach znajdują się cztery fragmenty tabliczki, zawierające przepisy prawne już opublikowane przez lutza, szereg innych sumeryjskich przepisów prawnych, koloplion z imieniem "Lipit--Isztar" oraz urywek jakiegoś epilogu⁶. Na podstawie bardzo subtelnej analizy tych fragmentów (UM 29-16-55, UM 29-16-249, UM 29-16-218, UM 29-16-230) Steele w latach 1947-1948 doszedł do wniosku, że są to części dużej tabliczki glinianej, na której był napisany pełny tekst "sumeryjskiego kodeksu". Badacz ten udowodnił również, że znajdujący się na jednym z nowo odkrytych fragmentów urywek zdania z imieniem Lipit-Isztara jest identyczny z kilkoma wierszami tekstu tabliczki TCL XV, 34-A0 5473 ze zbiorów Luwru⁷. Okazało się, iż ten tekst nie jest, jak dotychczas sądzono, "hymnem do Lipit-Isztara", lecz stanowi wstęp do "sumeryjskiego kodeksu" będącego w istocie rzeczy Kodeksem Lipit-Iszta-ra, króla miasta-państwa Isin.

W 1950 r. Kramer odkrył w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Pensylwańskiego jeszcze jeden drobny fragment (Ni. 3058), stanowiący część tej samej tabliczki, z której pochodziły poprzednio odkryte cztery fragmenty⁸.

Wreszcie w 1965 r., gdy M. C i v i 1 ogłosił drukiem kilka nowych fragmentów sumeryjskich przepisów prawnych pochodzących z tychże zbiorów⁹, znalazły się wśród nich fragmenty tabliczek zawierających p-rzepisy z Kodeksu Lipit-Isztara, oznaczonych sygnaturami: I=N 1791*> J = CBS 2158 i K = N 3320*. Te fragmenty pozwoliły uzupełnić lub skorygować dotychczasową lekcją niektórych przepisów Kodeksu Lipit-Isztara (art. 28, 30, 31 i 33).

Prócz wyżej wymienionych fragmentów, niewątpliwie zawierających urywki tekstu Kodeksu Lipit-Isztara, znane są jeszcze trzy fragmenty, mające rzekomo zawierać prdwa ustanowione także przez tego króla. Pierwszy z nich, to opublikowana w 1926 r. przez A. Boissiera^{10 11 12} norma prawna, zredagowana w języku akkadyj-skim, której nagłówek mówi wyraźnie, że ustanowił ją Lipit-Isz-tar. Jest ona prawie dosłownym odpowiednikiem § 7 K.H. Te dwie ostatnie okoliczności wzbudzają poważne podejrzenie, że mamy tu do czynienia z często spotykanym na starożytnym Wschodzie usiłowaniem nadania świeżej normie prawnej powagi przepisu obowiązującego od czasów bardzo dawnych¹¹¹. Drugi fragment, pochodzący z mia-

AK

sta Kisz, opublikowany przez J. Nougayrola, zawiera 3 (albo 4) sumeryjskle normy prawne, z których dwie mają prawie tę samą treść, co § 21 i 27 K.H. Jeśli chodzi o ten fragment, do czasu gruntownego wyjaśnienia jego charakteru nie może być mowy o rozstrzygnięciu kwestii, czy jest to istotnie jeszcze jeden urywek z Kodeksu Lipit-Isztara¹³. Trzecim fragmentem jest znaleziony w latach 1949—1950 podczas prac wykopaliskowych w Nippur opublikowany przez M.Civila odłamek tabliczki UM 55-21-71 zawierający przepisy, co do których istnieje prawdopodobieństwo, iż pochodzą z Kodeksu Lipit-Isztara¹⁴.

Na tabliczce CBM 8284, zawierającej po obu stronach po dwie kolumny znaków klinowych, tekst w języku sumeryjskim zachowany

1

^ł Sar. Z. XLI, Rom. Abt., s. 279 i nast.

2

   RA XVII, s. 35 i nast.

3

   Journal of the Royal Asiatic Society (October, 1920), s.

489 i nast. Dalszego częściowego przekładu na język angielski dokonał C.J. Gadd, Sumerian Readingbook, s. 169 i nast.

4

   Leggi dell’Asia Anteriore antica, s. 3 i nast.

5

Beitrage zur Rechtsgeschichte im Bereiche der Keilschriftli-chen Rechtsąuellen, s. 68 i nast.

6

Patrz'F.R.Steele, American Journal of Archaeology LI/1947, s. 158 i nast. oraz LII/1948, s. 425 i nast.; G.R.Driver i J.C. Miles, o.c., I, s. 15-16; M.San Nicoló, SDHI XV, s. 26.

7

1° Patrz H. de Genouillac, Musće du Louvre, Textes cunśiformes XV 1930 nr 34; E.Szlechter, RA LI, s. 58-59.

8

Upatrz P.R.Steele, AOr XVIII, 1-2, s. 489 i nast.

9

M.Civil, Assyriological Studies 16/1965, s. 1-12. Zob. H. Petschow, Sav. Z. LXXXV, Rom. Abt., s. 12-21.

10

Babyloniąca IX, s. 19 i nast.

11

¹³G.R. Driver, J.C.Miles, op.cit., I, s. 5-6 i 17; II, s. 306-307. Por. M.San Nicolo, Orientalia 19, s. 113, uw. 1 oraz SDHI XVI, s. 433.

12

RA XLVl, s. 53 i nast.; M.San Nicolo, SDHI XX, s. 494.

13

J.Klima, The Journal of Juristic Papyrology (=JJP) VI, s. 162-163.

14

Zob. M.Civil, op.cit., s. 4. Co do charakteru tej tabliczki zob. opinię J.Klimy, op.cit., s. 124-125.