CCF20111010005

przetrwanie i pomyślny rozwój narodu, czy też... sprowadzenie na naród tragedii klęski, a nawet upadku państwa czy zagłady narodu.

Decydująca o losach narodu wiedza i mądrość są postrzegane i artykułowane od tysięcy lat. Wymownym tego świadectwem jest sentencja najmędrszego ze wszystkich ludzi, jak określiła Sokratesa (469-399 p.n.e.) słynna Pytia ze świątyni delfickiej⁵¹. Zgodnie z nią strategia (bezpieczeństwa), którą najogólniej można określić jako naukę (wiedzę) i sztukę (mądrość) wyboru, przygotowania i wykorzystania przez naród środków tworzenia i utrzymywania swego bezpieczeństwa .. jest dobrodziejstwem bogów, bowiem stanowi dla la-aju środek zapewniający mu wolność i szczęście⁵². Warto przypomnieć, że sentencję tę Sokrates wysnuł z obserwacji i współudziału (był weteranem -jako hoplita, żołnierz ciężkozbrojnej piechoty-wielu wojen) w tworzeniu złotego wieku Alen, kiedy to dzięki dokonaniom genialnych strategów na czele z Peryklesem (485-429 p.n.e.), zapewniono bezpieczeństwo rozwoju kultury greckiej, stanowiącej jeden z głównych filarów cywilizacji europejskiej.

Również cywilizacja chińska zadziwiająca fenomenem ciągłości - 50Ó0 lat historii, przetrwanie i rozwój zawdzięcza mądrej strategii, której jednym z symboli jest słynny Chiński Mur, skuteczny środek osłony strategicznej przed napadami barbarzyńców. Czołowy chiński strateg Sun Tzu (VI w. p.n.e.) w słynnym i popularnym dziś na całym świecie traktacie „Sztuka wojny” w pierwszym zdaniu zawarł tezę, której sens jest podobny do sentencji Sokratesa: wojna jest dla państwa sprawą najwyższej wagi, sprawą życia lub śmierci, drogą wiodącą do przetrwania lub upadku. Dlatego też należy jej poświęcić poważne studia.⁵³.

Także naród polski zaznał szczęścia trafnej strategii, jak i tragedii narodowych skutkiem błędnych str ategii. W ocenie P. A. Szudka, czołowego autora i publicysty wojskowego tworzącego na emigracji w Londynie: od ostatniego najazdu krzyżackiego na Kujawy w roku 1333 — co było jednak tylko lokalnym epizodem - aż do najazdu szwedzkiego, na ziemiach Polski piastowskiej, w Wielkopolsce, w zachodniej Malopolsce, na Mazowszu i na znacznych obszarach na wschód od nich nie postała noga nieprzyjacielska Trzysta lat bezpieczeństwa tych ziem było sukcesem strategii polskiej, niemal wyjątkowym w Europie. Rzeczpospolita Obojga Narodów wyszła wycięsko z wojen XVII w. i ostatecznie odrzuciła potęgę turecką nie tylko od swoich granic, ale i od serca Europy⁵⁴. Z kolei znakomity znawca i po- ^{1 2 3 4 5} pularyzator historii Polski P. Jasienica tak scharakteryzował współtwórcę potęgi Polski klasycznej: monarcha (Kazimierz Wielki - przyp. aut.) cieszący się piękną sławą męża usposobionego wybitnie pokojowo, miał niemal talent wojskowy’, a w dziedzinie organizacji sify zbrojnej — prawdziwy geniusz⁶.

Tragedie narodowe-upadekl Rzeczypospolitej i „piorunująca klęska wrześniowa” to oczywiste zlekceważenie przez rządzących elementarnej wiedzy o funkcjonowaniu silnego państwa jako podstawy bezpieczeństwa narodowego⁷ oraz elementarnej wiedzy o nowoczesnej strategii obrony państwa⁸.

Dla poznania źródeł wiedzy i mądrości przydatnej w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego III RP pomocne będzie znalezienie odpowiedzi na dwa pytania. Pierwsze - co stanowi wiarygodną wiedzę i mądrość w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego? Drugie, nie mniej ważne -jakie były i sąprzyczyny tragedii i upadków narodów i państw, w tym szczególnie narodu i państwa polskiego?

Odpowiedzi na te pytania warto rozpocząć od wyjaśnienia, czym jest wiedza, a czym jest mądrość w tworzeniu bezpieczeństwa i czym rozróżnią się te dwa bliskoznaczne terminy. Z ich rozróżnieniem spotykamy sięjuż w przypowieściach biblijnych, kiedy Salomon modli się do Boga: Daj mi więc teraz mądrość i wiedzę, abym mógł godnie występować przed tym ludem, a Bóg odpowiedział: Przeto będzie ci dana mądrość i wiedza...⁹. Salomon o mądrość apelował również do innych ludzi: Do was królowie mówię, abyście się uczyli mądrości, a nie ginęli.

Potrzebę poszuki wania mądrości we współczesnym świecie znakomicie uzasadnia znany poeta-filozof ks. Jan Twardowski: Słowo „mądrość "zostało poniżone - trzeba je na nowo odkryć. Mądrości trzeba się uczyć od Boga, a wiedzy-od ludzi. Gdy stawiamy tylko na intelekt — możemy zgubić prawdę. Dziś jest czas na mądrość, a nie, przede wszystko, na intelekt.

Przez wiedzę o tworzeniu bezpieczeństwa narodowego można rozumieć usystematyzowany¹⁰ zbiór uogólnionych doświadczeń ludzkości¹¹ o zapobieganiu i przeciwdziałaniu zagrożeniom bytu, pomyślności i rozwoju narodów

1

.1. Krońska, Sokrates, Warszawa 1989, s. 225.

2

^H Cyt. za S. Mossor, Sztuka wojenna w warunkach nowoczesnej wojny, Warszawa 1986,

3

S. 200.

4

*•' Sun Tzu, Sztuka wojny, Warszawa 1994, s. 13.

5

^M 1’. A. Szadek, W służbie Marsa, Warszawa 1996, s. 114—115.

6

   P. Jasienica, Myśli o dawnej Polsce, Warszawa 1990, s. 171.

7

   Por. Ostrzeżenia A. F. Modrzewskiego „O poprawie Rzeczypospolitej”, Kielce 1997.

8

   Por. C. v. Clausewitz, op. cit., księga 6, rozdział VI: Zakres środków obrony, s. 443-450.

9

^M Biblia, Warszawa 1976, s. 470.

10

   Por. „Wiedza rozumiana subiektywnie jest wiedzą systematyczną. Nie każdy, kto wie coś o pewnej dziedzinie posiada odpowiadającą jej naukę, lecz tylko ten, kto systematycznie przebada! tę dziedzinę i kto poza pojedynczym stanem rzeczy zna związki zachodzące między nimi”, J. M. Bocheński, Współczesne metody myślenia, Poznań 1992, s. 22.

11

   Por. Prof. Victor F. Weisskopf, jeden z najwybitniejszych fizyków XX w.: „Dla mnie nauka jest jedynie drogą wykorzystania doświadczeń ludzkiego życia”, w: „Jestem, by się dziwić”, Die Welt 6.01.1992 r., przediuk Forum z 23.02.1992 r.