CCF20120104004

199

198

nej strukturze wypowiedzi danego języka przez pres-ciętnych rodowitych użytkowników tego języka ¹ Przyjmuje się, że liczba głosek, rozpoznawair.z-rj przez rodowitych użytkowników języka jako różre,] jest zarazem liczbą podstawowych jednostek — jednostek funkcjonalnych, fonemów) tego języka -Ś Fonetyczne różnice między głoskami zapisywane są za pomocą znaków specjalnie dla tego celu tworzr-nych alfabetów.

Henryk Wróbel (red.), Gramatyka wspólczesme-go języka polskiego. Fonetyka i fonologia.

lub botanika:

/.../ Ziołolecznictwo jest rodzajem leczeń a w którym znajdujązastosowanie surowce oraz prz^ twory roślinne. Stanowią podstawę tzw. medycyn naturalnej, jej część najstarszą, najbardziej udt> --mentowaną także pod względem naukowym. Mena bez przesady stwierdzić, że historia zielarstwa esl równie długa, jak historia cywilizacji. Mówiąc o wsp:-czesnym ziołolecznictwie, należy wyróżnić trzy pcc-stawowe kierunki jego rozwoju./.../

Krzysztof Jędrzejko (red.), Zarys wiedzy o e-ślinach leczniczych.

Łatwo więc zauważyć, że składnia tekstów rćż-nych odmian, gatunków i autorów - czyli sposób, w jaki zr-stały one zbudowane z jednostek składniowych - jest różna. Przytoczone fragmenty nie tylko różnią się treścią (to es oczywiste), ale - co szczególnie interesuje badacza skłaćn stylistycznej - autorzy tekstów wykorzystują różne mczH we w polszczyźnie typy i formy konstrukcji syntaktyczny ~ (zdania pojedyncze i złożone, rozwinięte i nierozwiniss

zi-ajmujące lub pytanie, konstrukcje niezdaniowe, konstruk-1:6 2 szykiem przestawnym itp.).

Składnia jako część gramatyki danego języka - tak-I ze składnia języka polskiego - daje możliwość wyboru for-E Ti konstrukcji, jaka mówiącemu wydaje się najwłaściwsza I ;=■ względu na charakter i cel wypowiedzi. Inne są bowiem [ zee poety lub pisarza, inne są zadania dziennikarza, publi-I : s:. naukowca, ajeszcze inaczej buduje swojąwypowiedź K «szdy z nas w zwykłych codziennych rozmowach. Skła-i r* owe środki stylistyczne są ważne, bo nadają wypowie-zz - zwłaszcza artystycznej - swoisty charakter lub szcze-I z: ne walory estetyczne, które współdecydują o specyfice ez.<a i stylu utworów literackich, epok, gatunków, twórców.

W tym rozumieniu termin składnia = składnia sty-sr/czna (składnia funkcjonalna) dotyczy charakterystycz-K -*ch cech budowy różnych typów tekstów — mówionych i [ ssanych. Składniowe właściwości tekstów określonego rodzaju I są Medy także jednym z sygnałów jego przynależności do I acejś odmiany polszczyzny i tzw. stylów mowy (zmieniają-I się w różnych okresach naszej historii i kultury).

Możemy zatem mówić:

•    o składni języka mówionego lub potocznego - która jest zdecydowanie inna niż składnia tekstów pisanych, w wypowiedzi mówionej trudno też jednoznacznie wskazać granice zdania

•    o składni poszczególnych rodzajów i gatunków - literackich i nieliterackich (np. składnia poetycka jest zwykle inna, niż składnia tekstów prasowych lub reklam, zmieniała się też składnia utworów literackich - zarówno w prozie jak w poezji (dziś literatura często korzysta z elementów różnych odmian i stylów językowych)

•    o składni właściwej utworom jednego twórcy ( np. specyficzna składnia powieści Teodora Parnickiego jest jednym z wyróżników stylu tego pisarza; niezwykła w polskiej prozie jest