CCF20120519018

W preferowanym przez niektórych badaczy ekologiczny model klasy, zakładającym, że jest ona pewnym środowiskiem czy systemem, w łonie którego rezydują uczniowie i nauczyciel, zwraca się często uwagę, iż większość cech ma charakter stały, generowany przez każdą zbiorowość ludzką.

Robert i Patricia Schmuckowie rozpatrują klasę jako coś więcej niż zbiorowość, a mianowicie grupę społeczną, przeciwstawiając niezmiennym i stałym ^cechomjklasydynamiczne i zmienne procesy, których jest ona podłożem. Arends wymienia sześć spośród nich:

-    oczekiwania- to w jaki sposób uczniowie postrzegają siebie samych i swoją klasą wpływa na klimat uczenia się i atmosferę wychowawczą;

-    przywództwo- chodzi tu o sposób, w jaki władza i wpływ jednostek nimi obdarzonych regulują interakcje wewnątrz grupy i jej spójność;

-    atrakcyjność- jest pochodną struktury klasy szkolnej, statusów interpersonalnych poszczególnych jednostek, na nie z kolei oddziałują silnie takie cechy, jak przeszłość klasy czy model przywództwa;

-    normy- wewnętrzne mechanizmy regulujące życie klasy i wskazujące granice zachowań aprobowanych i nieaprobowanych przez grupę;

-    porozumiewanie się- werbalne lub niewerbalne sposoby komunikowania sobie własnych intencji, sądów i spostrzeżeń przez uczniów i nauczyciela;

-    spójność- wyrażana jest stopniem integracji poszczególnych jednostek z klasą jako całością, dbałością o jej wizerunek i angażowaniem się we wspólne problemy wszystkich uczniów.

o

\

f

Klasy różnią się nie tylko pod względem wielkości, wieku uczniów, czy poziomu zdolności poznawczych. Czynnikiem różnicującym jest także struktura, której głównymi wyznacznikami są atrakcyjność i przywództwo. Można ją rozpatrywać pod kątem organizacyjnym {mowa powyżej) oraz społecznym, rozumiejąc poprzez klasę pewną zbiorowość przekształcającą się stopniowo w grupę społeczną.^tnjktura klasy może mieć charakter rozproszony lub centralny. \

O pierwszej mówimy wówczas, gdy w strukturze nie da^się wyodrębnić grup, wzajemnie antagonistycznie nastawionych do siebie, nie ma tez osoby o statusie „gwiazdy" czy „kozła ofiarnego”, czyli powszechnie łubianych i wyróżnianych, lub przeciwnie- nieakceptowanych, marginalizowanych i obwinianych o wszelkie niepowodzenia i problemy zespołu.

W drugim przypadku klasa jest wyraźnie zróżnicowana, są uczniowie bardzo łubiani, tworzący pewną elitę i tacy, których koledzy nie lubią i postrzegają jako mało atrakcyjnych. Na ogół struktura centralna kształtuje się w klasie stopniowo, "pojawiając się jako efekt procesów komunikacji i pewnego zasobu wspólnych doświadczeń społecznych posiadanych przez uczniów.

C cTźk/7 iP As ^cf

Struktura rozproszona klasy w sensie społecznym odpowiada na ogół jej charakterowi heterogenicznemu w sensie organizacyjnym- uczniowie nauczani sa tak samo, bez stopniowania czy różnicowania wymagań.

Struktura centralna natomiast charakteryzuje raczej klasy homogeniczne, gdzie próbuje się doprowadzić do względnie wyrównanego poziomu wiedzy i umiejętności uczniów.

Rodzaj struktury jest ważną informacją dla nauczyciela, pozwala bowiem poznać uczniów i w wyniku postawionej diagnozy właściwie dobrać metody oddziaływań pedagogicznych.

Istnieje wiele możliwości poznawania uczniów w procesie wychowania. Najprostszą techniką zbierania danych o uczniach, ich wzajemnych relacjach jest obserwacja,, następnie wywiad (lub ankieta), rozumiany jako rozmowa z uczniami na dowolny temat, odsłaniający jednak istotne cechy i mechanizmy”rządzące zbiorowością. Poczesne miejsce’wśród diagnozujących strukturę klasy zajmuje socjometria, rzadziej natomiast stosowane są techniki projekcyjne, eksperyment czy autoekspresja.

Cechy ii procesy w obrębie klasy szkolnej, a także jej struktura wraz z osobowością nauczyciela pośrednio tworzą klimat klasy jsz.Bywa on określany jako „atmosfera klasy” bądź precyzyjniej jako reguły pracy i życia w klasie, które nauczyciel faktyczne narzuca i wzmacnia przy okazji rozwiązywania bieżących sytuacji dydaktycznych i wychowawczych.

O klimacie decydują bezpośrednio dwa czynniki:

-    koloryt Interakcji- sposób, w jaki nauczyciel zwraca się do uczniów, czy darzy ich życzliwym zainteresowaniem, uwzględnia

ich potrzeby, dostrzega indywidualność (określany jako zimny lub ciepły) 0?&p-?<Oqj£>ćc' (

/b Al uCrjL h c r<s<c

-    rozkład władzy w klasie- styl kierowania uczniami, sposób rozwiązywania trudnych sytuacji i podejmowania decyzji przez

nauczyciela, często określany za pomocą kontinuum autokratyczny- demokratyczny    y' fifZ-    /\    - €<>■ y Cvć~~/

Uwzględniwszy je, wyróżniamy następujące typy klimatu:

p o> /P /y—f~y    p₀

ftp r-y 7<c^!

- klimat bezosobowego profesjonalizmu- jego istotą jest fakt, że nauczyciel występuje jako reprezentant pewnych, uniwersalnych wartości, takich jak: obiektywizm, systematyczność, skrupulatność, stawiając uczniom wymagania, jakich sami nie postawiliby wobec siebie. W aspekcie kolorytu interakcji i rozkładu władzy, klimat ten może przybierać postać autokratyczno- życzliwą bądź autokratyczno- wrogą. Nauczyciel sam podejmuje decyzje ważne dla życia klasowego i jego uczestników, w pierwszym przypadku pragnie jednak działać na korzyść ucznia, wyjaśnia z jakiego powodu są one