CCF20101219047

VII. Włócznia

Oryginalność greckiej techniki wojennej polega między innymi na tym, że jest ona zasadniczo różna od bliskowschodniej. Mimo oddziaływania .'.'zorów wschodnich, Grecy wypracowali własny styl preferujący taktykę defensywną, opartą na ciężkozbrojnym hoplicie, który walczył w szyku zamkniętym głównie przy użyciu włóczni jako broni zaczepnej. Świadczy to zdaniem niektórych badaczy o mało wysublimowanym sposobie prowadzenia walki w porównaniu ze sposobami stosowanymi na Bliskim Wschodzie.¹ Biorąc pod uwagę nasycenie wschodnich szeregów bronią miotającą ; miotaną (łucznicy, oszczepnicy, proca-rze), można by nawet mówić o statycznym sposobie walki u Greków.

Stąd tak ogromne znaczenie włóczni ako broni indywidualnej, a jednocześnie zespołowej, która pozwalała na maksymalizację strat zadawanych przeciwnikowi. Najlepszym sprawdzianem możliwości w tej dziedzinie była bezpośrednia kon-zrontacja między Wschodem a Zachodem w okresie wojen perskich. Wówczas to utrwalił się w greckiej ikonografii obraz Azjaty broniącego się mieczem przed włócznią hoplity. Włócznia dłuższa od perskiej stała się symbolem przewagi cywilizowanych metod prowadzenia walki nad barbarzyńskimi. Część autorów greckich mówi nawet o zwycięstwie włóczni nad rakiem, uznając tym samym wyższość urmii włóczników nad armią łuczników.²

Hoplici byli również przekonani o wyjątkowej skuteczności względem jeźdźców, którzy: „wiszę na koniach i boją się, by ... nie upaść na ziemię" i którzy powiadają: „ stojąc na ziemi zadamy o wiele mocniejszy cios temu, kto do nas się zbliży i o wiele łatwiej trafimy, kogo zechcemy."³ W tym zdaniu zawiera się cała filozofia nowego sposobu walki ciężkozbrojnej piechoty uszykowanej w falangę, czyli przejście od monomachii (pojedynku) do hoplomachii (umiejętności walki w szyku, w ekwipunku hoplity).

Posługiwanie się włócznią w Grecji miało długą tradycję, sięgającą daleko poza epokę brązu. W epoce mylceńslriej między 1600-1300 r. p.n.e. była ona najważniejszą bronią bitewną, chociaż miecz traktowano jako symbol statusu społecznego. Grot brązowy liściowatego kształtu miał długość około 50 cm i żeberko środkowe (traktowane jako element usztywniający) biegnące przez całą długość liścia i przechodzące w tulejkę. Trzymetrową włócznię trzymano oburącz (dowodem jest klinga sztyletu, na której zilustrowano polowanie na lwa.⁴) Po 1200 r. p.n.e. znacznie skrócono zarówno drzewce, jak i grot włóczni. Teraz posługiwano się nią tylko jedną ręką, gdyż mierzyła 2 m i zaopatrzona była w 20-30 cm grot brązowy i takiż tok umożliwiający wbicie jej w ziemię. Ilość mieczy i włóczni znalezionych w wyposażeniu grobowym między 1050 a 900 r. p.n.e. jest podobna, co sugeruje ich

51