CCF20131021003

194

ROZDZIAŁ 11 System polityczny Wielkiej Brytanii

Zasada podziału władzy przyjęta w aspekcie organizacyjnym oznacza konieczność funkcjonowania odrębnych organów władzy ustawodawczej (parlamentu), władzy wykonawczej (rząd) i władzy sądowniczej (sądy). Nie występuje tu natomiast ani odrębność funkcjonalna, ani odrębność personalna. Brak odrębności funkcjonalnej wyraża się w dopuszczalności wykonywania pewnej części określonej funkcji państwowej przez inny organ władzy. W Wielkiej Brytanii sytuacja taka występuje w bardzo szerokim zakresie. Brak odrębności personalnej oznacza dopuszczalność zajmowania przez te same osoby stanowisk w dwu lub nawet trzech władzach. Na przykład Lord Kanclerz jest członkiem Izby Lordów, Przewodniczącym Najwyższego Trybunału Apelacyjnego i członkiem gabinetu.

Zasada zwierzchnictwa parlamentu (supremacji łub suwerenności) polega na ograniczeniu pozycji i roli monarchy i Izby Lordów w procesie stanowienia prawa. Parlament może dowolnie kształtować system prawa. Żaden inny organ nie może podważać woli parlamentu i ogłaszać ustaw za nieważne, chociaż sądy mogą odmówić ich stosowania. Zasada przyjmuje, że parlament jest jedynym i najważniejszym źródłem władzy w systemie organów państwa.

11.3. Parlament

11.3.1. Struktura i wybory

Brytyjski parlament ma strukturę bikameralną, składa się z Izby Gmin i Izby Lordów. Wybory przeprowadzane są wyłącznie do Izby Gmin. Aktualnie liczy ona 659 deputowanych, z czego na Anglię przypada 528, Szkocję 72, Walię 40 i na Północną Irlandię 18. Wybory przeprowadzane są w okręgach jednomandatowych. W celu zachowania zasady równości wyborów co 8-10 lat cztery Komisje Rozgraniczające (Boundary Commissions) dla każdej z czterech części Zjednoczonego Królestwa dokonują przeglądu granic okręgów wyborczych i mogą wprowadzać tu stosowne korektury. Komisje powoływane są przez Izbę Gmin.

Izba Gmin nie ma określonej kadencji. Ustawa o parlamencie z 1911 r. ustanowiła czas trwania pełnomocnictw izby na maksymalnie pięć lat (dotychczas siedem lat). Tym samym wcześniejsze rozwiązanie parlamentu nie ma nic wspólnego z przyjętą praktyką kontynentalną, kiedy to głowa państwa skraca kadencję na skutek np. konfliktu z rządem.

Rozwiązanie parlamentu i ogłoszenie daty wyborów formalnie należy do panującego i wykonywane jest w formie podpisanej i ogłoszonej przez niego proklamacji. Faktyczna decyzja należy jednak do premiera. Na przedłużenie kadencji Izby Gmin konieczna jest obligatoryjna zgoda Izby Lordów.

Reguły prawa wyborczego zawarte są w ustawie o przedstawicielstwie narodowym z 1989 r. Czynne prawo wyborcze przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i są obywatelami brytyjskimi, obywatelami innych państw Wspólnoty i Republiki Irlandii zamieszkującymi w Zjednoczonym Królestwie. W 1987 r. rozszerzono te prawa na wyborców zamorskich tzn. pozostających poza Zjednoczonym Królestwem obywateli brytyjskich zamieszkujących w Zjednoczonym Królestwie i wpisa-