CCF20131021009

200 ROZDZIAŁ 11 System polityczny Wielkiej Brytanii

Ściśle powiązany z Izbą Gmin jest urząd Kontrolera i Audytora Generalnego, który kieruje systemem organów kontroli finansowej tj. Krajowym Urzędem Kontroli Finansów Państwa. Organ ten sprawdza, potwierdza i przedstawia parlamentowi dokumenty dotyczące operacji finansowych wszystkich departamentów rządowych oraz przeprowadza własne kontrole wykorzystania środków publicznych.

Podobnie ściśle związany jest z Izbą Gmin brytyjski ombudsman, noszący nazwę Parlamentarnego Komisarza ds. Administracji. Jego zadaniem jest kontrola pracy administracji publicznej w sytuacji wpływania skarg obywatelskich na jej działalność. Obywatele mogą kierować skargi na ręce deputowanych, którzy z kolei kierują je do Komisarza.

W zakres działalności Izby Lordów wchodzi przede wszystkim funkcja ustawodawcza i sądownicza. Obecnie w zakresie ustawodawstwa możemy wyróżnić następujące funkcje:

•    bezwzględna zgoda Izby Lordów na uchwalenie ustawy o przedłużeniu kadencji Izby Gmin;

•    stosowanie weta zawieszającego w stosunku do projektów ustaw przyjmowanych przez Izbę Gmin, opóźnia to jedynie prace ustawodawcze nie dłużej niż na rok. Jeżeli Izba Gmin na kolejnej sesji uchwali projekt w tym samym brzmieniu, przyjmuje się, że weto zostało odrzucone;

•    opiniuje projekty ustaw napływające do niej z Izby Gmin i innych ośrodków władzy;

•    inicjatywa niekontrowersyjnych projektów ustaw - jest to funkcja polegająca na „odciążeniu” Izby Gmin od rozpatrywania projektów ustaw o bardzo skomplikowanym lub czysto technicznym charakterze, nie będących jednocześnie źródłami potencjalnych konfliktów politycznych w parlamencie;

•    poprawianie ustawodawstwa, zwłaszcza w przypadkach bardzo szczegółowych lub kontrowersyjnych projektów rządowych;

•    badanie przez Izbę Lordów w trybie specjalnej procedury, często przy udziale Izby Gmin, projektów ustaw prywatnych, kwestii związanych z ustawodawstwem delegowanym oraz ustawodawstwem europejskim.

Oprócz funkcji ustawodawczej Izba Lordów posiada uprawnienia w zakresie władzy sądowniczej. Kompetencje sądowe wykonują faktycznie lordowie prawa pod przewodnictwem Lorda Kanclerza jako Najwyższy Trybunał Apelacyjny, choć są to uprawnienia przypisane nominalnie całej izbie. Trybunał jest właściwy w sprawach cywilnych dla całego Zjednoczonego Królestwa, a dla Anglii, Walii i Irlandii Północnej - w sprawach karnych. Izba Lordów działa również w trybie procedury impeachmentu jako najwyższy trybunał właściwy do sądzenia ministrów. Od 1806 r. izba nie korzystała z tego uprawnienia, co nie oznacza jednak, że je utraciła.

11.4. Głowa państwa

11.4.1. Pozycja ustrojowa

Zjednoczone Królestwo jest monarchią konstytucyjną. Na czele państwa stoi dziedziczny monarcha. Od 6 lutego 1952 r. jest nim królowa Elżbieta Aleksandra Ma-