CCF20131021011

202 ROZDZIAŁ 11 System polityczny Wielkiej Brytanii

11.4.4. Odpowiedzialność

Monarcha brytyjski nie ponosi odpowiedzialności ani politycznej przed parlamentem, ani konstytucyjnej. W Wielkiej Brytanii przyjęto dwie podstawowe zasady klasycznego parlamentaryzmu: król nie może czynić źle i król nie może działać sam. Konsekwencją przyjęcia konstrukcji nieodpowiedzialności monarchy jest kontrasygnata aktów królewskich przez właściwego ministra. Obowiązek uczestnictwa i współudziału odpowiedzialnego ministra dotyczy również tych aktów woli królewskiej, które wyrażone w innej formie niż pisemna mogą skutkować w przyszłości zobowiązaniami ze strony Korony, np. przyjmowanie przedstawicieli innych państw.

Prawo brytyjskie odróżnia jednak państwowo-polityczne stanowisko monarchy od jego stanowiska jako osoby prywatnej. W tej pierwszej sferze jest on nieodpowiedzialny. A i w tej drugiej sferze posiada szeroki immunitet sądowy: inne osoby mogą występować przeciwko niemu tylko w drodze najpierw specjalnej petycji skierowanej do sądów, aby te zgodziły się rozpatrzeć pozew przeciwko osobie króla. Natomiast w sferze prawa administracyjnego osoba monarchy nie podlega innemu traktowaniu niż pozostałe.

11.5. Rząd

11.5.1.    Pozycja ustrojowa

Charakterystyczną cechą systemu brytyjskiego jest rozgraniczenie pojęć rządu i gabinetu.

Termin „rząd” ma kilka zastosowań niepokrywających się z europejskim rozumieniem tego słowa. Według konstytucji organem wykonawczym jest Korona jako zespół przywilejów i uprawnień zwierzchnich, jako idea prawna, którą fizycznie uosabia monarcha wykonujący swą władzę osobiście bądź przez sługi Korony. W tym znaczeniu na rząd składa się cały aparat administracji państwowej opłacanej ze skarbu państwa.

Nazwy „rząd” używa się także na określenie tych sług Korony, którzy sprawują określone stanowiska polityczne (ministrowie, wiceministrowie), w przeciwieństwie do stanowisk służby cywilnej administracji państwowej (np. pracownicy ministerstw). W tym drugim znaczeniu w skład rządu wchodzą poza ministrami i wiceministrami także ministrowie niższej rangi, którzy należą do kierownictwa poszczególnych resortów łub agend państwowych i mają tytuły ministrów stanu, podsekretarzy stanu, sekretarzy parlamentarnych. Nie jest to organ kolegialny.

Rząd w znaczeniu najwęższym, które najbardziej odpowiada europejskiemu pojęciu „rządu” to gabinet. Gabinet jest to kierowniczy, kolegialny organ rządu składający się z ministrów Korony. W grupie organów wykonawczych gabinet posiada największe znaczenie praktyczne.

11.5.2.    Sposób powoływania i skład

W Wielkiej Brytanii rząd powoływany jest po każdych wyborach parlamentarnych. Najpierw królowa, zgodnie z konwenansem konstytucyjnym, wyznacza na stano-