CCF20131021010

201

11.4. Głowa państwa

ria z dynastii windsorskiej. Historycznie rozwój władzy zwierzchniej postępował w Anglii w kierunku ograniczania władzy monarchy na rzecz parlamentu. Królowa w Wielkiej Brytanii jest głową państwa, głową Kościoła anglikańskiego i prezbiteriań-skiego w Szkocji. Jest symbolem więzi Brytyjskiej Wspólnoty. Monarcha jest przede wszystkim reprezentantem Korony, czyli uosobieniem władzy państwowej.

11.4.2.    Sposób wyboru

Monarcha w Wielkiej Brytanii obejmuje władzę przez dziedziczenie. Kwestię tę reguluje Act of Settlement z 1701 r. Ustawa wymaga, aby monarcha należał do Kościoła anglikańskiego oraz aby małżonek lub małżonka nie byli katolikami. Zawiera także postanowienia, których celem było ograniczanie władzy królewskiej. Zasady dotyczące dziedziczenia zostały uregulowane w powyższej ustawie, według zasad prawa powszechnego dotyczącego dziedziczenia ziemi. Na zasadach priomegenitu-ry w pierwszej kolejności do sukcesji są: (1) najstarszy syn panującego i jego potomkowie, (2) inni synowie; (3) córka, (4) dziedzice krewni. Praw do tronu pozbawieni są następcy wyznania katolickiego oraz następcy wchodzący w związek małżeński z osobą takiego wyznania. Obecna królowa Elżbieta II pochodzi z dynastii hanowerskiej, która w czasie I wojny zmieniła swą nazwę na windsorską. Tron objęła po śmierci ojca króla Jerzego VI (1936-1952).

11.4.3.    Kompetencje

Treścią władzy królewskiej są prerogatywy, czyli pierwotnie dyskrecjonalny zakres uprawnień panującego, pozostałe mu po przejściu innych uprawnień na parlament. W związku z tym jednak, że przy wykonywaniu aktów z zakresu prerogatyw niezbędny jest współudział ministrów ponoszących za nie odpowiedzialność przed parlamentem, przestały one mieć charakter dyskrecjonalny. Do aktów prerogatyw królewskich należą:

•    zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu;

•    powoływanie i odwoływanie premiera i członków rządu;

•    kreowanie nowych parów;

•    mianowanie dostojników Kościoła;

•    nadawanie orderów i odznaczeń;

•    stosowanie prawa łaski;

•    promulgacja ustaw;

•    zawierania i wypowiadania traktatów;

•    nawiązywania i zrywania stosunków dyplomatycznych.

Faktyczny udział monarchy w sprawowaniu władzy sprowadza się do trzech praw: prawa, aby się go radzono, prawa do zachęcania, prawa do ostrzegania. Z ich istnieniem związane jest obowiązywanie pewnych reguł konwencjonalnych nakładających na ministrów obowiązek: powiadamiania panującego o wszystkich ważniejszych zamierzeniach rządu i zasięgania jego opinii w tych sprawach; niezmieniania w dowolny sposób środka, na który panujący udzielił zgody; szczerości wobec panującego.