CCI00065 (2)

nia (całkowitego lub częściowego) także wtedy, gdy osoba nią dotknięta popadła w ten nałóg na skutek stosowania leków zawierających narkotyki²⁸.

Artykuł 13 § 1 został w zakresie, w jakim przewiduje on ubezwłasnowolnienie z powodu pijaństwa, uzupełniony art. 35 ustawy z 26.03.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. Nr 35, poz. 230 z póżn. zm.). Zgodnie z tym przepisem całkowicie ubezwłasnowolniona może zostać osoba, na którą sąd nałożył, jako na osobę uzależnioną od alkoholu, obowiązek poddania się leczeniu. Gdy chodzi o takie leczenie, to jako punkt wyjścia ustawa przyjmuje zasadę dobrowolności. Od tej zasady przewiduje jednak wiele wyjątków (głównie związanych z przestępczą działalnością osoby uzależnionej od alkoholu). Do orzekania o obowiązku poddania się leczeniu powołany jest sąd²⁹.

Zasadniczy skutek ubezwłasnowolnienia całkowitego polega na tym, że ubezwłasnowolniony traci zdolność do czynności prawnych (art. 12 k.c.). Konsekwencją tego jest dalszy skutek wyrażający się w ustanowieniu dla ubezwłasnowolnionego całkowicie opieki (art. 13 § 2 k.c.), a więc powołaniu osoby (opiekuna), która będzie działała za niego. Wreszcie, wtórnym niejako, występującym w innej sferze, skutkiem takiego ubezwłasnowolnienia jest zakaz zawarcia małżeństwa (art. 11 § 1 k.r. i op.).

Częściowo można ubezwłasnowolnić osobę pełnoletnią z tych samych powodów, które są podstawą ubezwłasnowolnienia całkowitego, jeżeli jej stan nie uzasadnia takiego ubezwłasnowolnienia, jednakże potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw (art. 16 § 1 k.c.)³⁰. Skutki ubezwłasnowolnienia częściowego polegają na tym, że: a) ubezwłasnowolniony ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych (art. 15 k.c.); b) ustanawia się dla niego kuratora (art. 16 § 2 k.c.).

Opierając się na tekście art. 9 i 10 p.o.p.c., które głosiły, że w wymienionych tam hipotezach osoba fizyczna „może” być ubezwłasnowolniona, orzecznictwo Sądu Najwyższego wyprowadziło wniosek, iż ustalenie istnienia przesłanek ustawowych nie wystarcza jeszcze do ubezwłasnowolnienia, zwłaszcza częściowego; w szczególności potrzebne są nadto dodatkowe elementy, jak konieczność ochrony interesów osobistych (np. potrzeba leczenia) lub

» Orz. SN z 14.01.1983 r.. OSN 1983. poz. 158.

²⁹    Por. M. Tarnawski: Postępowanie «' stosunku Jo osób nadużywających alkoholu, NP 1983. nr 6. s. 38.

³⁰    Hulaszczy tryb życia i trwonienie majątku może stanowić podstawę częściowego ubezwłasnowolnienia, jeżeli w ten sposób przejawia się zaburzenie psychiczne danej osoby: por. orz. SN z 5.02.1965 r., OSN 1966. poz. 5. Podobnie podstawę taką stanowi nic samo pijaństwo, lecz pijaństwo mające charakter zaburzeń psychicznych; por. orz. SN z 18.05.1972 r., OSN 1972, poz. 221.

168