chalmers0035

37

Czy można uzasadnić zasadę dedukcji

wiątej rano”. Niestety wniosek ten okazał się fałszywy w całkiem jednoznaczny sposób, gdy w Wigilię zamiast dać mu paszę, poderżnięto mu gardło. Indukcyjne rozumowanie o prawdziwych przesłankach doprowadziło do fałszywego wniosku.

Zasady indukcji nie można uzasadnić za pomocą logiki. Jeżeli tak jest w istocie, to wydawałoby się, że indukcjonista, zgodnie z własnym punktem widzenia, musi teraz pokazać, w jaki sposób można wyprowadzić zasadę indukcji z doświadczenia. Na czym polegałoby takie wyprowadzenie? Zapewne wyglądałoby następująco: Indukcja okazała się sprawować dobrze w wielkiej liczbie sytuacji. Na przykład prawa optyki, wyprowadzone indukcyjnie z wyników eksperymentów laboratoryjnych, służyły przy wielu okazjach do konstrukcji narzędzi optycznych i narzędzia te funkcjonowały sprawnie. Podobnie prawa ruchu planet, wyprowadzone z obserwacji pozycji planet na nieboskłonie, zostały wykorzystane do przewidywania zaćmień. Listę zawierającą opisy skutecznych przewidywań i wyjaśnień, możliwych dzięki indukcyjnie wywiedzionym prawom i teoriom, można ciągnąć bardzo długo. W ten sposób zasada indukcji zostanie uzasadniona.

Ale takie uzasadnienie indukcji jest całkowicie nie do przyjęcia, co wykazał w połowie osiemnastego stulecia David Hume. Wnioskowania zmierzające do uzasadnienia indukcji poruszają się po błędnym kole, ponieważ posługują się one dokładnie tym samym rozumowaniem indukcyjnym, którego poprawności chcę dokazać. Rozumowania te bowiem wyglądają następująco:

Zasada indukcji okazała się skuteczna w sytuacji x_x.

Zasada indukcji okazała się skuteczna w sytuacji x₂, itd.

Zasada indukcji zawsze jest skuteczna.

Zdanie ogólne stwierdzające poprawność zasady indukcji jest tutaj wnioskiem z pewnej liczby szczegółowych zdań rejestrujących minione skuteczne zastosowania tej zasady. A zatem rozumowanie to jest rozumowaniem indukcyjnym i nie może być użyte w celu uzasadnienia zasady indukcji. Nie można posługiwać się indukcją w celu uzasadnienia indukcji. Trudność związaną z uzasadnieniem indukcji tradycyjnie określa się mianem „problemu indukcji”.