chalmers0033

II. Problem indukcji

1. CZY MOŻNA UZASADNIĆ ZASADĘ INDUKCJI?

Według naiwnego indukcjonisty nauka wychodzi od obserwacji stanowiącej bezpieczną podstawę, na której można zbudować wiedzę naukową; wiedza naukowa jest wyprowadzana za pomocą zasady indukcji ze zdań obserwacyjnych. W tym rozdziale poddam krytyce indukcjonistyczną koncepcję nauki, poddając w wątpliwość trzecie spośród tych założeń. Poddam mianowicie w wątpliwość prawomocność i uzasadnialność zasady indukcji. Później, w rozdziale trzecim, poddam krytyce i obalę dwa pierwsze założenia.

Proponuję następujące sformułowanie zasady indukcji: „Jeżeli duża ilość przedmiotów A została zaobserwowana i jeżeli wszystkie bez wyjątku zaobserwowane A posiadały własność B, to wszystkie A mają własność B”. Zasada ta lub zasada bardzo do niej podobna jest według naiwnego indukcjonisty podstawową zasadą nauki. W tym miejscu powstaje oczywiste pytanie — w jaki sposób można uzasadnić zasadę indukcji? Jeżeli obserwacja dostarcza pewnego zbioru zdań obserwacyjnych, które stanowią trwały punkt wyjścia do budowy nauki (w rozdziale niniejszym przyjmujemy takie założenie), to w jaki sposób rozumowanie indukcyjne może prowadzić do niezawodnej, a nawet prawdziwej wiedzy naukowej? Aby odpowiedzieć na to pytanie, indukcjonista obiera dwie drogi. Albo stara się uzasadnić tę zasadę przez odwołanie się do logiki, albo przez odwołanie się do doświadczenia, do czego skłania go tendencja em-pirystyczna, leżąca u podłoża całej indukcjonistycznej teorii nauki. Rozważmy oba te sposoby uzasadniania zasady indukcji.

Poprawne rozumowanie logiczne charakteryzuje się tym, że jeżeli jego przesłanki są prawdziwe, to jego wniosek musi być prawdziwy. Taki charakter ma rozumowanie dedukcyjne. Zasada indukcji była-