chalmers0093

95

Historyczna nieadekwatność falsyfikacjonizmu

sukces fizyki Newtona. Ale odkrycie nie następuje. Czy nasz uczony odrzuca z tego powodu teorię Newtona i własne przekonanie o istnieniu planety wprowadzającej zakłócenia? Nie. Stawia przypuszczenie, że planeta ta kryje się przed naszym wzrokiem za chmurą kosmicznego pyłu. Oblicza miejsce, w którym znajdować się powinna ta chmura, przewiduje jej własności i składa podanie o fundusz badawczy, który byłby wykorzystany na wysłanie satelity. Satelita ten poddałby obliczenia uczonego sprawdzianom. Gdyby urządzenia badawcze satelity (być może zupełnie nowe, zbudowane według mało sprawdzonej teorii) zarejestrowały istnienie hipotetycznej chmury, wynik ten uznano by za niezwykły sukces newtonowskiej nauki. Ale chmury nie znaleziono. Czy nasz uczony porzuci teorię Newtona i własną ideę o istnieniu planety wprowadzającej zakłócenia oraz o istnieniu chmury pyłu, która ją zasłania? Nie. Stawia hipotezę, że w tym regionie Wszechświata znajduje się pewne pole magnetyczne, które zakłóca funkcjonowanie urządzeń badawczych satelity. Wysłany zostaje nowy satelita. Gdyby odkryto to pole magnetyczne, zwolennicy Newtona odnieśliby sensacyjne zwycięstwo. Ale odkrycie nie następuje. Czy należy uznać to za obalenie nauki Newtona? Nie. Albo ktoś wymyśla jeszcze jedną błyskotliwą hipotezę dodatkową, albo... cała historia zostaje zagrzebana w zakurzonych tomach czasopism i nikt już o niej nie wspomina.”¹

Historia ta obrazuje, w jaki sposób można zawsze chronić daną teorię przed falsyfikacją poprzez wystawianie na falsyfikację jakichś innych części złożonej sieci założeń dodatkowych towarzyszących tej teorii.

4. HISTORYCZNA NIEADEKWATNOŚĆ FALSYFIKACJONIZMU

Żenujący dla falsyfikacjonisty jest fakt, że gdyby uczeni ściśle przestrzegali jego metodologii, wówczas teorie uznane powszechnie za najlepsze teorie naukowe, nie rozwinęłyby się nigdy, ponieważ

1

I. Lakatos, „Falsification and the Methodology of Scientific Research Programmes”, w: Criticism and the Growth of Knowledge, I. Lakatos, A. Musgrave (eds.) Cambridge University Press, Cambridge 1974, s. 100—101.