chalmers0153

155

Nauka jako praktyka społeczna

w pismach Maxwella w postaci obiektywnie istniejącej możliwości, której nie rozumieli w pełni uczniowie Maxwella, choć uświadomił ją sobie Lorentz.

Popper przeprowadza analogię między obiektywnie istniejącymi sytuacjami problemowymi w nauce i domkiem dla ptaków w jego ogrodzie. Domek dla ptaków stanowi obiektywnie istniejącą sytuację problemową i zarazem sposobność do wykorzystania przez inne ptaki. Któregoś dnia jakieś ptaki wykorzystają tę sposobność i z powodzeniem użyją tego domku, aby zbudować w nim gniazdo. Ptaki stoją przed tym problemem i sposobnością bez względu na to, czy odnoszą się do niej, czy nie. Podobnie sytuacje problemowe istnieją również w teoretycznej strukturze nauki, czy ich istnienie jest rozważane przez uczonych i przez nich wykorzystywane, czy nie. Sytuacje problemowe są obiektywnymi możliwościami, co pomaga wyjaśnić przykłady odkryć jednoczesnych w nauce, takich jak jednoczesne „odkrycie” prawa zachowania energii przez kilku uczonych niezależnie od siebie w latach czterdziestych XIX wieku. Starając się odpowiedzieć na pytanie o status pewnej teorii lub programu badawczego, obiektywista zwraca uwagę raczej na cechy teorii lub programów niż na poczucie przekonania lub innego rodzaju postawy jednostek czy grup uczonych. Zwraca przede wszystkim uwagę na przykład na związki pomiędzy teorią Newtona i Galileusza i chce wykazać, w jakim sensie można mówić, że jedna jest lepsza od drugiej. Nie zajmuje się pytaniami o stosunek Galileusza czy Newtona do ich własnych teorii. Nie jest rzeczą ważną dla rozumienia fizyki i jej rozwoju, czy Galileusz mocno wierzył w prawdziwość swojej teorii, czy nie, choć byłoby to oczywiście istotne, gdyby naszym celem było zrozumienie osobowości Galileusza.

3. NAUKA JAKO PRAKTYKA SPOŁECZNA

Naszkicowałem powyżej stanowisko obiektywistyczne, w świetle którego teorie tą przede wszystkim słownymi lub matematycznymi sformułowaniami określonej wiedzy. Ale nauka nie polega tylko na tym, istnieje bowiem również jej aspekt praktyczny. Nauka na okre-