chalmers0204

206

Realizm niereprezentacyjny

mentów kierowanych przeciwko instrumentalizmowi. Nie ma w nim kwestionowalnego założenia o różnicy pomiędzy terminami obserwacyjnymi i teoretycznymi: W istocie niereprezentacyjny realizm, przypisując właściwą rolę eksperymentom, jest w zgodzie z tezą o zależności danych empirycznych dotyczących pewnych teorii od tychże teorii.¹

Udane przewidywania nowych zjawisk, stanowiące problem dla instrumentalizmu, dają się wyjaśnić z punktu widzenia niereprezen-tacyjnego realizmu. Jeżeli nasze teorie stosują się do świata, to sprawdzając ich stosowalność w nowych jego obszarach, będziemy odkrywać nowe rzeczy.² Inny argument przeciwko instrumentalizmowi stwierdza, że stanowisko to jest konserwatywne i hamuje rozwój fizyki. Argument ten nie sięga naszego realizmu, ponieważ zgodnie z nim jest rzeczą konieczną określić zakres stosowalności naszych teorii poprzez poddanie ich wszelkim możliwym eksperymentom. Co więcej, koncepcja ta głosi, że zakres stosowalności teorii najlepiej można ocenić w świetle teorii lepszej, która wyjaśnia poprzedniczkę na głębszym poziomie. Pod tym względem wzywa do stałego rozwoju w stopniu większym niż koncepcja uznająca, że fizyka dąży do pewnego kresu zwanego prawdą. Z punktu widzenia niereprezentacyjnego realisty rozwój fizyki nie ma kresu. Bez względu ha zakres i głębię naszych teorii, zawsze pozostaje możliwość ich rozszerzenia i pogłębienia.

3. CZYM WIĘC JEST NAUKA?

Moją koncepcję niereprezentacyjnego realizmu, wyjaśnianą przy użyciu kategorii stosowalności teorii do świata, czy też ich zdolności do radzenia sobie ze światem, można krytykować za to, że jest mało konkretna. Odpowiadając na ten zarzut przyznaję, że koncepcja ta jest bardzo ogólna, ale sądzę, że nie jest to jej słabość, lecz zaleta.

1

   Istotne w tym miejscu są problemy poruszone w pkt. 4 rodziału 3.

2

   Warto jeszcze raz przypomnieć, że zwolennicy realizmu zawierającego korespondencyjną teorię prawdy muszą wyjaśnić, dlaczego odrzucone teorie, takie jak Newtona, odnosiły wielkie sukcesy w przewidywaniach, choć ściśle rzecz biorąc nie korespondują z faktami. Przypuszczam, że poszukując takiego wyjaśnienia, będą zmuszeni przyjąć koncepcję podobną do mojej w odniesieniu do wszystkich teorii fizycznych.