Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (36)

III. JODŁA POSPOLITA — Abies alba Mili.

1. Występowanie

Jodła występuje zasadniczo w górach Europy środkowej i południowej, a więc różni się w tym względzie od wielu gatunków iglastych (ryc. 13).

Północna granica zasięgu jodły przebiega przez Turyngię, Saksonię i Lużyce — zgodnie z zasięgiem świerka przekraczając z nim granice Polski koło Żar. Następnie na południe od Kalisza, przez Łódź, Siedlce, Lublin i Zamość, podobnie jak świerk i buk, kieruje się ku Karpatom Wschodnim i Południowym. Zachodnia granica zasięgu obejmuje Schwarzwald, Wogezy, Jurę Szwajcarską, całe Alpy, a następnie schodzi do Apenin, Gór Dynarskich, Starej Płaniny ł Rodopów. Jodła występuje też w Pirenejach, Francji (Masyw Centralny), na Sycylii i Korsyce (Dcngler 1944, Svoboda 1953, Boratyński 1983).

Najbardziej na północny wschód wysunięte, odizolowane stanowisko jodły znajduje się na uroczysku Cisówka w Puszczy Białowieskiej, dziś na terytorium Białorusi. Opis tego stanowiska zawdzięczamy Szaferowi (1920), który uznaje je za naturalne. Wątpliwość nasuwa znaczna odległość Cisówki (około 150 do 170 km) od najbliższych, naturalnych stanowisk na Wysoczyźnie Siedleckiej w rezerwatach: Jata, Topór i Jedlina. Dlatego opinia Szafera przyjmowana jest za prawdopodobną (Środoń 1983). Najdalej na południe gatunek ten rośnie w górach Aspromonte (stopa „buta” Apenińskiego). Najwyższe stanowiska osiąga w Apeninach — 2100 m npm, w górach Bułgarii i w Alpach szwajcarskich — 2000 m npm (Boratyński 1983).

W całym swoim zasięgu optymalne warunki wzrostu i rozwoju znajduje jodła w zachodniej części Alp i na ich przedgórzu, w Jurze, w Chorwacji i Bośni oraz na Pogórzu Karpackim. Uznana jest ona za drzewo niskich gór.

W Polsce optymalne warunki znajduje na wspomnianym już Pogórzu Karpackim, w Beskidzie Sądeckim i Niskim.

Na terenie naszego kraju zasięgiem swoim obejmuje wyżyny i góry środkowej oraz południowej części Polski (Krainy: Śląska, Małopolska, Sudecka i Karpacka). W wymienionych trzech pierwszych Krainach udział jej jest jednak znikomy (tab. 2).

Głównym ośrodkiem rozsiedlenia jodły w Polsce są Karpaty (tab. 2). Obok buka jest drzewem charakterystycznym dla piętra dolnoreglowego, od około 500 do 1100 m npm, a w Tatrach po 1250 ni npm. Powyżej 1100 m npm występuje sporadycznie. Najwyższe stanowisko jodły w Polsce znajduje się w Tatrach na wysokości 1450 m npm — okaz o wysokości 3 m i wieku około 250 lat (Komornicki 1974).

Ryc. 13. Zasięg Abies alba Mili. (według K. Rubnera 1960)