Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (94)

XVIII. GRAB POSPOLITY — Carpinus betulus L.

1. Występowanie

Drzewo to występuje w zachodniej, południowej i środkowej Europie (ryc. 33). Nie rośnie w Hiszpanii, południowej Francji i środkowych Alpach, częściowo występuje w Belgii, Holandii i Danii. Na północy sięga po południowo-wschodnią Anglię oraz południową Szwecję. Północno-wschodnia granica zasięgu przechodzi od ujścia Niemna, ponad Kownem, Wilnem i Mińskiem, i dociera na wschód od Kijowa, obejmując środkowy brzeg Dniestru. Omija jednak jego dolny bieg oraz stepy naddniestrzańskie i dochodzi do ujścia Dunaju. Występuje na Bałkanach, w środkowych i północnych Apeninach, w południowych Alpach, na południowym Krymie i na Kaukazie (Rubner 1960, Włoczew-ski 1968).

Optymalne warunki znajduje w pobliżu północno-wschodniej części zasięgu, tj. w północno-wschodniej Polsce (Białowieża) i na Litwie. Na terenach tych zastępuje buka. Optimum wzrostu i rozwoju znajduje także na pogórzu w Rumunii, Sławonii, Słowacji i Francji, gdzie wyróżnia się bardzo łatwym odnowieniem naturalnym. Dobrym wzrostem charakteryzuje się też w Jutlandii, południowej Szwecji, na niemieckim pogórzu i w środkowej Szwajcarii (Materiały ETH).

W Polsce występuje na terenie całego kraju z pogórzem włącznie, brak go tylko zasadniczo w reglu dolnym i górnym. Powyżej 600 m npm pojawia się wyjątkowo (Pawłowski 1952).

2. Wymagania siedliskowe

Klimat

W środkowej Europie rośnie na terenach charakteryzujących się ciepłym okresem letnim (średnia temperatura roczna nie może spadać poniżej 6°C, a średnia temperatura okresu zimowego poniżej -4°C). Odpowiadają mu umiarkowanie wilgotne powietrze i ciepłe stanowiska zajęte przez dąb (Materiały ETH).

Światło

Gatunek półcienisty, na najlepszych stanowiskach cienioznośny. Wymagania świetlne ma większe niż buk (Materiały ETH).

Temperatura

Patrz wymagania klimatyczne.

Wilgotność

Najlepiej rośnie na glebach wilgotnych, unika jednak gleb bagiennych (ryc. 22). Występuje na terenach okresowo zalewanych (łęgi), gdzie dorasta do górnego piętra. W miarę zmniejszania się wilgotności gleby na umiarkowanie wilgotną i świeżą przechodzi do dolnego piętra (drzewostany sosnowe, d<*bowe

Ryc. 33. Zasięg Carpinus betulus L. (według K. Rubnera 1960)

♦