Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (48)

a następnie dąb lub buk również cięciami częściowymi między gniazdami. Ze względu na około 30-letni okres odnowienia jodły, buk powinien być odnawiany po 10-15 latach od obsiewu jodły, stosując 15-20-letni cząstkowy okres odnowienia, według zaleceń omówionych przy odnawianiu jednogatunkowych buczyn. Cięcia uprzątające przy odnawianiu omawianego drzewostanu jodłowo-bukowe-go należy wykonać równocześnie dla obu tych gatunków. Całkowity okres odnowienia będzie wówczas równy cząstkowemu okresowi odnowienia jodły. Podobne zalecenia należy przyjąć odnawiając drzewostany jodłowo-dębowe, pamiętając jednak, że cząstkowy okres odnowienia dębu wynosi około 10 lat. Okres odnowienia drzewostanu wyniesie w tym przypadku również około 30 lat.

Omówione postępowanie odpowiada rębni częściowej wielkopowierzchnio-wcj, stosowanej w drzewostanach złożonych z dwu gatunków. Odnowienie jodły w gniazdach zbliża przyjętą metodę do rębni gniazdowej częściowej (która odpowiada w zasadzie rębni Ile, gdy pozostawia się osłonę na gniazdach) (Jaworski 1990), różni się jednak od niej równoczesnym wykonywaniem cięć uprzątających na gniazdach i powierzchni międzygniazdowej.

Dobre rezultaty odnośnie stopnia odnowienia w drzewostanach z panującą jodłą daje rębnia częściowa wielkopowierzchniowa, jednak wyrównana, jednopiętrowa budowa odnowienia nie sprzyja żywotności jodły. Dlatego też w drzewostanach odnawianych rębnią częściową konieczna jest jej modyfikacja. W pierwszej kolejności należy więc zróżnicować intensywność cięć odsłaniających, wykonując cięcia grupowe i gniazdowe, jeżeli pozwoli na to zwarcie drzewostanu i występujące odnowienie. Konsekwentne stosowanie tych cięć, a także poszerzanie gniazd cięciami brzegowymi pozwoli na zróżnicowanie budowy. Wyrównany początkowo wysokościowo nalot i podrost jodłowy kształtować się będzie w formie grup i kęp zróżnicowanych wysokościowo.

Na siedliskach borów mieszanych świeżych i lasów mieszanych świeżych — w granicach zasięgu jodły — powinna ona stanowić wartościowy gatunek współ-panujący lub domieszkowy. Uzyskanie odnowienia samosiewnego w drzewostanach z jej udziałem nie sprawia trudności. Możliwości te niestety nie zawsze są wykorzystywane, a często odnowienia jodły ulegają poważnym szkodom przy pracach zrębowych. Korzystne warunki świetlne i glebowe należy wykorzystać dla inicjowania odnowienia, które zazwyczaj powstaje bez potrzeby cięć przygotowawczych czy przygotowania gleby.

W drzewostanach jodłowo-sosnowych, w których jodła stanowi około 30%, z powodzeniem można stosować zmodyfikowaną rębnię gniazdową zupełną (Jaworski 1990), która odpowiada rębni częściowej gniazdowej lid. W kępach jodły wykonujemy cięcia częściowe. W praktyce, z uwagi na bardzo korzystne warunki, jakie jodła znajduje w drzewostanach sosnowych, ograniczają się one tylko do cięć odsłaniających i uprzątających.

W gniazdach, w których zapewniona jest osłona boczna podrostu jodły (w eliptycznych o wielkości 3,5-6,5 ara) (Jaworski 1990) cięcia uprzątające można wykonywać po około 20 latach. W przypadku gniazd większych konieczny jest dłuższy cząstkowy okres odnowienia, około 20-30 lat. Po osiągnięciu przez jodłę wysokości biologicznego zabezpieczenia, tj. około 1,5 m, wykonujemy cięcia zupełne między gniazdami i wprowadzamy sosnę oraz nie wymagające osłony gatunki domieszkowe.

W warunkach sprzyjających samosiewowi sosny (np. Wyżyna Małopolska. Pogórze Karpackie), istnieje możliwość odnowienia drzewostanów jodłowo-so-snowych (udział jodły do około 30%) rębnią nawiązującą do rębni gniazdowej częściowej (odpowiada ona rębni Ile z osłoną na gniazdach). Jodłę należy wtedy odnawiać cięciami częściowymi na gniazdach. Po około 25 latach od odnowienia jodły odnawiamy samosiewnie sosnę (cięcia obsiewne w roku urodzaju nasion — zimą przed obsiewem, w drugim lub trzecim roku po obsiewie cięcie odsłaniające i po następnych 2-3 latach cięcie uprzątające). Cięcia uprzątające dla jodły i sosny mogą być wykonane równocześnie. Ogólny okres odnowienia będzie odpowiadał cząstkowemu okresowi odnowienia jodły i wyniesie około 30 lat.

Przy większym udziale jodły (35-45%) konieczne będzie odnawianie jodły w formie grup i kęp, w miarę potrzeb poszerzanych cięciami brzegowymi, przyjmując około 30-letni cząstkowy okres odnowienia. Sosnę odnawiamy cięciami częściowymi według poznanych wcześniej zasad, między kępami podrostu jodły, po uzyskaniu przez nią wysokości biologicznego zabezpieczenia.

Należy zawsze pamiętać o potrzebie odnowienia gatunków domieszkowych.

Przy udziale jodły wynoszącym około 50% i więcej (np. drzewostany so-snowo-jodłowe często z domieszką innych gatunków) należy stosować rębnię stopniową gniazdową udoskonaloną.

Odnawianie sztuczne

Wszędzie tam, gdzie jodła została wyparta z jej naturalnych stanowisk, należy wprowadzać ją sztucznie. Siew można stosować z powodzeniem zasadniczo tylko pod osłoną drzewostanu, przygotowując pasy lub talerze. Nasiona jodły dobrze kiełkują i dają udane wschody na glebie mineralnej. Unikać należy wysiewu w surową próchnicę, w przypadku bowiem suchej wiosny siewki giną masowo.

Bardzo dobre rezultaty daje sadzenie, które stosować należy w formie pod-sadzeń, pod osłoną górną drzewostanu lub w małych gniazdach zapewniających osłonę boczną.

Przy sadzeniu należy też wykorzystywać osłonę pniaków, których ochronna rola uwidacznia się w pierwszych latach założenia uprawy dzięki:

a)    mniejszej liczbie wypadów jodeł posadzonych w rozwidleniach korzeniowych

pniaków, w porównaniu z wypadem jodeł posadzonych między pniakami,

b)    większej średniej wysokości sadzonek rosnących pod osłoną pniaków (średnio o 21% w okresie pierwszych 4-11 lat) w stosunku do jodeł rosnących

między pniakami (Puchalski 1959).