Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (82)

jedno- lub dwuroczne, niekiedy w trudnych warunkach 3-4-latki szkółkowane. Wybór formy zmieszania zależy od roli, jaką buk ma spełnić w drzewostanie.

Podsadzając buk pod osłoną drzewostanu sosnowego na siedlisku lasu świeżego, np. w ramach przebudowy, wprowadzamy go równomiernie na całej powierzchni w ilości odpowiadającej gospodarczemu typowi drzewostanu i więźbie 1,6 x 1,6 m lub 2,0 x 1,0-1,5 m. Gdy jest on gatunkiem panującym, stanowi tło dla pozostałych gatunków domieszkowych. Odsłanianie realizujemy cięciami częściowymi. W innych przypadkach forma zmieszania zależy od udziału i roli buka w przyszłym drzewostanie. Jako gatunek współpanujący (siedlisko boru mieszanego świeżego lub lasu mieszanego) o udziale 20-30% wprowadzać go należy w formie grupowej lub kępowej pod osłoną drzewostanu sosnowego. Można także wykorzystywać wszelkie luki i przerzedzenia bądź zakładać gniazda bez osłony, których większa średnica (w przypadku gniazda wydłużonego ze wschodu na zachód) nie przekracza 1,5 wysokości drzewostanu, zaś mniejsza 1,0 wysokości.

Większe gniazda można stosować, zachowując jednak częściową osłonę górną szczególnie tam, gdzie wprowadzono większe skupienia (kępy) buka.

Omówiony sposób wprowadzania buka powinien następować na około 10-15 lat przed wykonaniem cięcia zupełnego między gniazdami z odnowieniem bukowym i wprowadzeniem sosny. Przedstawione postępowanie ma charakter poznanej wcześniej rębni gniazdowej zupełnej zmodyfikowanej (Bemadzki 1974, Jaworski 1990), co odpowiada rębni częściowej gniazdowej Ud (Zasady hodowli lasu 1988).

Na siedlisku boru świeżego buk spełnia przede wszystkim rolę domieszki biocenotycznej i pielęgnacyjnej.

Biorąc pod uwagę jego rolę i mały udział, 5-10%, należy dążyć do otrzymania jednostkowej formy zmieszania i wprowadzać go zasadniczo po 1 sztuce lub w skupieniach po kilka sztuk. Taka forma zmieszania nie wpływa bowiem na opóźnienie zwarcia uprawy i pozwala także na w miarę gęste „przetkanie” tła uprawy tworzonego przez sosnę, co sprzyja spełnieniu roli biocenotycznej.

Na powierzchni otwartej bukowi należy zapewnić osłonę z uprzednio wprowadzonego przedplonu. Można go również dosadzać w formie poprawek lub uzupełnień, gdy gatunek główny będzie mógł go chronić przed nadmiernym nasłonecznieniem lub przemarzaniem.

Kilkuletnie buki rosnące na otwartym terenie, pochodzące zarówno z sadzenia jak i samosiewu, wykazują w znacznym stopniu widełkowatość pędów. Odnowienie rosnące pod okapem starodrzewu rozwija się natomiast prawidłowo. Wzrost odnowień ocienionych odbywa się w jednym cyklu. Pączki szczytowe wykształcają się prawidłowo, dając początek przyrostowi w następnym roku. Buczki nieosłonięte mają wzrost policykliczny, pączki powstające jesienią oraz merystem szczytowy są bardzo wrażliwe w okresie zimy, ulegają przemrożeniu i obumierają. Wiosną rozwijają się więc pączki boczne deformując roślinę.

Powtarzanie się tego zjawiska zniekształca pęd główny buka, który przyjmuje zarazem postać widełkowatego okazu o szerokiej koronie (Le Tacon 1984).

Duprć i współautorzy (1985) zwracają uwagę, iż obserwacje przeprowadzone w uprawach pozwalają stwierdzić, że policykliczność zależy przede wszystkim od czynników wewnętrznych i od wieku, a także od światła lub żyzności gleby. Cytowani autorzy wykazali, że nie należy zawsze łączyć policykliczności ze złym kształtem. W rzeczywistości bowiem sadzonki, które cechuje policykliczność wzrostu pędu głównego, wykazują zwiększoną żywotność i poprawny pokrój. Rośliny o policyklicznym rozwoju wszystkich pędów zatracają natomiast dominację pędu głównego i rozwidlają się.