Chemia1
2

Doświadczania

lindanie rożnie w temperaturach (opnie* nin metali

I )o i probówek włóż po niewielkim kawałku cyny, ołowiu i stopu lutowniczego. Piobowki ogrzewaj w płomieniu palnika aż do stopienia metali. Wyciągnij wnioski.

Badanie twardości pierwiastków

Uszereguj zgodnie z rosnącą twardością następujące metale: ołów, glin, żelazo (np. gwóźdź), stal narzędziową (np. ostrze noża), stal hartowaną (np. ostrze ^Ryc 1.7. Ogrzewanie ołowiu

piłki do metalu), cynk, cynę, mosiądz. Oceń twardość, zarysowując powierzchnie kolejnych próbek za pomocą igły krawieckiej.

Bardzo ważną właściwością fizyczną jest rozpuszczalność substancji w różnych rozpuszczalnikach oraz jej zależność od temperatury i ciśnienia. Jest ona charakterystyczna nie dla pojedynczej substancji, ale dla układu co najmniej dwuskładnikowego: rozpuszczalnik (ciecz) i substancja rozpuszczana (gaz, ciecz lub ciało stałe). Dokładniej ta właściwość zostanie przedstawiona później, w części dotyczącej mieszanin ciekłych, czyli roztworów.

Polecenia kontrolne

1.    Wymień podstawowe właściwości fizyczne opisujące substancje chemicznie czyste.

2.    Odszukaj w tablicach gęstości: litu, etanolu, wody, rtęci, diamentu, grafitu, chlorku ołowiu(II). Oceń, czy jest prawdziwe stwierdzenie, że ciecze zawsze mają gęstości mniejsze od ciał stałych, a ciała stałe gęstości porównywalne ze sobą.

I. Posługując sic wartościami temperatur wrzenia i topnienia, określ, czy w warunkach pokojowych następujące substancje: fluorek arsenu(III) (AsF,), tlenek chromu(III) (Cr₂0₃), bromowodór (HBr) są gazami, cieczami czy ciałami stałymi.

• !. Na podstawie danych tabelarycznych określ, który pierwiastek stały ma największy zakres temperaturowy istnienia, czyli najniższą temperaturę topnienia i najwyższą temperaturę wrzenia, s. Wyszukaj w tablicach fizykochemicznych podstawowe informacje dotyczące właściwości fizycznych: jodku srebra(Agl), siarczanu( VI) band BaS( )|), bromku polasu(KBr).

(>. Wyszukaj wartości gęstości dwutlenku węgla, tlenu i neonu i oi i u która / wymienionych substancji może być przeiios/oun w om iilsm um sum

I 4. Rozdzielanie mieszanin

i I. Uwarunkowania metod rozdzielania mieszanin

i i.ihI/.o rzadko się zdarza, że cenna dla człowieka substancja występu przyrodzie w stanie czystym, gotowym do bezpośredniego użycia, lancjami takimi są kopaliny, do których należą niektóre skały (np.

i .....ity, bazalty i piaskowce), pewne ozdobne minerały (np. marmury),

h a naturalne (torf, węgiel brunatny i kamienny), niektóre gatunki

c u iemnego oraz bardzo rzadkie samorodki metali rodzimych (zioła, i i-i a lub platyny) i wyjątkowo kilka innych. Najczęściej użyteczne dla ieka substancje występują w bardzo złożonych mieszaninach, najlepszym wypadku są zanieczyszczone domieszkami, które należy nu h usunąć. Do rozdzielania mieszanin stosuje się bardzo wiele me-toi ych dobór jest zależny od następujących czynników:

i iseiwości fizycznych i chemicznych składników mieszaniny, którą n l. /y rozdzielić - im te właściwości są bardziej zróżnicowane, tym i dzielenie jest łatwiejsze;

¹ .u tośei istotnego dla nas składnika w mieszaninie - im jest go wię-i tym wydzielanie jest prostsze i łatwiejsze;

■ ' i 111. w jakiej wykonywana jest operacja rozdziału - najłatwiejsza jest ' dnia skala procesu (operująca masami od dziesiątek kilogramów ■ I- I ilku ton); ani bardzo wielkie ilości, ani bardzo małe nic ułatwiają udania;

u mówca i produktu (produktów) rozdziału - im większa różnica

i.....lędzy nimi, tym bardziej złożone metody można zastosować do

i < i/dzialu;

• ' " maganego stopnia oczyszczenia substancji wydzielanej; ilości i ja-i ■ i możliwych domieszek, które mogą pozostawać w produkcie;

ii    l. dow ekologicznych (toksyczność substratów, produktów i uży-' h odczynników oraz problemy energetyczne);

c ipnia skomplikowania mieszaniny (im więcej składników występuje mieszaninie, tym zazwyczaj trudniejszy jest proces rozdzielenia).

W mieszanlnlo rozróżniamy (azę ro/pias/a j;|Cii i rnzpro szoną.

Do najprostszych mieszanin należą mieszaniny dwuskładnikowe. I ¹ nlaią się one z fazy rozpraszającej i rozproszonej. Fazą rozpraszają-

•    u ua/vwany jest len składnik, który wypełnia cały układ. Poszczególne

•    /ąslki drugiego składnika, które są zawieszone w fazie rozpraszającej, Uu vwamy lazą rozproszoną. W zależności od stanu skupienia tyc h faz mu/ na wyd/ielii kilka podstawowych rodzajów mieszanin.