choroszy2

112

gdy przedmioty mają znaczną masę. Wówczas skrajne czopy wału umieszcza się w stałych podporach zpółotworem 1 (rys. 5.15) i mocuje go za pomocą odchylnych pokryw 2. Położenie osi przedmiotu jest zawsze mimośrodowe, a jego wartość zależy od tolerancji średnic czopów. Zaletą tego sposobu ustalania jest duża sztywność podparcia i możliwość wkładania przedmiotów z góry, zamiast poosiowo, dzięki czemu unikamy uszkodzeń obrobionych powierzchni.

112

Rys. 5.15. Ustalanie na jednej tworzącej wałka

Rys. 5.16. Ustalenie przedmiotu powierzchnią walcową w otworze uchwytu. Kierunek działania siły zamocowania wskazuje strzałka

W mało dokładnych przedmiotach można posłużyć się stałymi elementami uchwytu lub przyrządu z otworami walcowymi (rys. 5.16). Ponieważ przedmiot wkładamy w otwór z pewnym luzem, przeto występuje tu pewna mi-mośrodowość e, która zmniejsza dokładność ustalenia.

Z dwóch tworzących walca korzysta się na przykład wtedy, gdy przedmiot podpierany jest pryzmą lub gdy ustalamy go na powierzchniach płaskich. Podpora pry-zmowa, która odbiera przedmiotowi 4 stopnie swobody ma tę właściwość, że bez względu na różnicę w średnicach wałków, kierunek i położenie ich pionowych osi pokrywają się zawsze z dwusieczną kąta 2a podstawki (rys. 5.17). Natomiast odległości środków przekrojów poprzecznych wałków od podstawy pryzmy nie będą jednakowe. Aby obliczyć wartość przemieszczania się ich w kierunku prostopadłym do wspomnianej podstawy S_e załóżmy, że na pryźmie ułożono kolejno dwa wałki: jeden o największej dopuszczalnej średnicy d, drugi o najmniejszej średnicy równej d- T_d. Z zależności geometrycznych z rys. 5.17 wynika, że środek zarysu powierzchni ustalającej może się przesuwać w zależności od tolerancji średnicy T_d o wartość wyrażoną wzorem

(5.1)

S    ^—

2 sin a

Gdy znana jest wielkość 8_e, wówczas można obliczyć wartość odchyłki ustalenia ó_u dla różnych położeń powierzchni obrabianej. Trzy możliwe położenia tej powierzchni przedstawia rys. 5.18: