PICT6055

wy nu uzasadnienie wówczas, gdy przedmiotem badań są opi_nj_c , ty jednorodnej grupy np. dotyczące uczestników zajęć świetlicowy !J° ^fak sów dokształcających itp. Uzyskujemy wtedy wiedzę obszern i • ”* ^^Ur* wszechstronną, nic stwarzającą jednak możliwości oceny rozkładu ^{W m,ar}? gólnych opinii i podstaw, reprezentatywności i znaczenia poszc/fo ^*⁰' zagadnień. Należy też pamiętać, że wywiadom zbiorowym to\/ pewne emocje dodatnie i ujemne, mogące mieć znaęzenie dla ^Var^^s^ ności badań - np. skrępowanie obecnością innych lub psvchnv\ V‘^,rygod-

■ i / . ^{a 2t)1}orowq

nosci oaaiin-------    .    . _r .    .

wyrażająca się w wyolbrzymianiu lub ptzemaczamu faktów.

' Wywiad, jak podkreślaliśmy już niejednokrotnie; daje bardzo . -    ’    —c.ofMtniiw on mm. gdzie pragniemy poznać

\va,

cenny

wywiuu.    ₂₀ tam, gdzie pragniemy poznać post*,

materiał poznawęzy. J ^ * _{g(jzie nie} możemy uzyskać pełnej wie-wy. motywacje, zaI    •    j _drodze (obserwacji, ankiety, badania

dzy o badanym    “    „j, _poglębionym poznaniu środowiska

dokumentów),    pragniemy poznać możliwości jego zmiany lub

•> —

4.3. Ankieta

Ankieta jest do tego stopnia niesamodzielną techniką gromadzenia dokumentów, że wielu socjologów i pedagogów nie wymienia jej w opisie technik badawczych. Jest to bowiem szczególny przypadek wywiadu. Od wywiadu właściwego odróżniają ankietę 3 cechy: a) stopień standaryzacji pytań, b) zakres i „głębokość” problematyki, c) zasady jej przeprowadzania i związane z tym różnice dystansu społecznego między badanym a badającym.

Ankieta zatem, jest techniką gromadzenia informacji polegająca na wypełnieniu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy na

ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub częściej bez obecności ankietera.

Pytania ankiety są zawsze konkretne, ścisłe i jcdnoproblemowe. Najczęściej tez pytania sa zamknięte i zaopatrzone w tak zwaną kafeterię, czyli zestaw wszelkich możliwych odpowiedzi. Ankieta dotyczy najeżę-

•ściej wąskiego zagadnienia bądź problemu szerszego rozbitego na kilk i zagadnień szczegółowych. Szuka się więc ścisłych skategoryzowanych jednoznacznych i porównywalnych danych na temat jednego zagadnienia Ze względu na wysoki stopień kategoryzacji ankieta staje się podstawowym narzędziem kontaktu badanego z badającym. Może być wypełniana przez samego respondenta bądź przez badającego. Wypełnienie ankiety polega na podkreśleniu właściwej odpowiedzi lub stawianiu określonych znaków przy odpowiednich zadaniach kafeterii.

Kafeterie bywają zamknięte i półotwarte oraz koniunktywne i dys-junktywne. Kafeterią zamkniętą nazywamy ograniczony zestaw możliwych odpowiedzi, poza które odpowiadający wyjść nie może, lecz tylko wybiera wśród możliwości, jakie daje sformułowany zestaw. Kafeterią półotwartą nazywamy taki zestaw możliwych do wyboru odpowiedzi, które zawierają jeden punkt oznaczony zazwyczaj słowem „inne”, pozwalający na zaprezentowanie swej odpowiedzi, jeśli nie mieści się w żadnym zaproponowanym sformułowaniu. Np. w pytaniu: Jakie motywy skłoniły Pana(ią) do podjęcia studiów zaocznych”, kafeteria przedstawiać się może następująco: poprawa sytuacji materialnej, pragnienie awansu, pragnienie podniesienia kwalifikacji, - inne...”. Kafeteria koniunktywna pozwala na wybranie kilku możliwych odpowiedzi, dając potem możność obliczenia częstotliwości wyboru poszczególnych odpowiedzi, a tym samym utworzenia hierarchii. Przykładem kafeterii koniunktywnej może być wyżej przytoczona lub np. następująca: „Jakim zajęciom oddajesz się najchętniej w czasie wolnym? - lekturze książek, czasopism, - oglądaniu telewizji, słuchaniu radia, - majsterkowaniu lub innym zajęciom miłośniczym, - pomaganiu w gospodarstwie domowym, - zabawom z kolegami. - chodzeniu do kina, - inne...”.

Ankieta jest niezastąpiona w badaniach pedagogicznych jako narzędzie poznawania cech zbiorowości, faktów, opinii o zdarzeniach, danych liczbowych. Trudniej zaobserwować przy jej pomocy bardziej złożone problemy środowiska wychowawczego. Nie w pełni może być wykorzystana do poznawania układów i zależności społecznych, przebiegu i uwarunkowania procesów społecznych w środowisku. Może spełniać pożyteczną rolę w początkowym etapie badań, gdy pragniemy zdobyć wiedzę wyjściową, a miarę ogólną do przygotowania szczegółowych badań wywiadem lub za pomocą obserwacji. Doceniając zatem jej znaczenie, nie powinniśmy badań pedagogicznych, których celem jest budowanie pewnych uogólnień lub