PICT6397

Jc/cli np. przedmiotem badań są np. niepowodzenia szkolne uczniów. wó_w. czas problem badawczy zawarły będzie w pytań.u. .. a ic są przyczyny „j_c< powodzeń szkolnych dzieci w nauce?”. Zmienmi załc/ną do tak sformulowa. nego problemu, będą niepowodzenia szkolne wyrażone ocenami uzyski w_a. nynn przez uczniów z poszczególnych przedmiotów. Zmienną nicza,_c> stanowi zespól czynników wpływających na te niepowodzenia. Og₆| ^ czynników to zmienna niezależna globalna którą można uszczegółowić wskazując na te pojedyncze zmienne, które tkwią: bądź to w samym uczniu* np. w jego postępowaniu, cechach osobowych, aspiracjach, pilności, zdo|_no. se,ach. stosunku do nauki. itp.. bądź też w czynnikach od ucznia niezależny takich np. jak: czynniki środowiskowe, społeczne, pedagogiczne, ekonomiczne czv inne Każdy z tych czynników lub grup czynników, może wpływać na niepowodzenia szkolne z różną siłą. Formułując hipotezę roboczą, do tak określonego problemu badawczego, należy nucć na uwadze ogół wy_mi_cnio. nych a nawet i innych czynników, i przyjąć te z nich, które stanowią najbar. dziej prawdopodobną, cłioć wstępnie zakładaną i niesprawdzoną odpowiedź na postawione pytanie badawcze. Dla podanego przykładu, hipoteza robocza mogłaby być sformułowana następująco: „Na niepowodzenia szkolne uczniów wpływa wiele czynników ściśle ze sobą powiązanych, wśród których dccydu-ące znaczenie mają czynniki tkwiące w środowisku rodzinnym ucznia oraz ego biopsychicznym „wyposażeniu". Należy mocno podkreślić, że tak sfor-miłowana hipoteza wynika logicznie z postawionego przez badacza problemu badawczego. Badacz może oczywiście sformułować inną hipotezę niż podaną, bądź uściślać tak sformułowaną hipotezę szeregiem hipotez szczegółowych, wskazując na przyczyny powstawania niepowodzeń szkolnych uczniów. Uściślając i konkretyzując hipotezę roboczą, należy zawsze mieć na uwadze fakt. i/ nie wszystkie czynniki mają jednakową moc sprawczą. Dlatego należy oddzielać te spośród nich, które pełnią rolę pierwszoplanową, od tych, które są drugorzędne czy pełnią rolę wtórną.

Udzielenie odpowiedzi na postawiony problem badawczy, polega na zweryfikowaniu hipotezy i uznaniu jej za prawdziwą bądź fałszywą. Stanic się to możliwe tylko wówczas, kiedy hipoteza, będąc wstępnym rozwiązaniem problemu. będzie empirycznie sprawdzalna. Błędnym jednak byłoby rozumowanie zakładające, że rozstrzygałnOść wszelkich problemów naukowych, zależy wyłącznie od sformułowanej hipotezy. Należy pamiętać, iż formułowanie hipotez jest czynnością wtórną do stawianych pytań, i jest wyznaczone przez założenie zawarte w samym pytaniu. Wadliwie sformułowane pytania badawcze. spowodują, że badania nie potwierdzą słuszności wysuniętej hipotezy roboczej.

Nic zawsze uzasadnione i konieczne jest formułowanie hipotez, mimo iż niektórzy badacze są zdania, ze bez sformułowania hipotez, nie byłoby rozboju nauki. Jakie rozumowanie nie wydaje się słuszne. W badaniach mających

dzania badań sondażowych na określony tcmaTc/y n ^prZypaaku Pucowanych, np. rodziców czy nauczycieli na temat ccIowo^T? T™ ^Społccz* oświatowej lub organizowania w szkole dodatkowych-,,; ^/cn,^{la rcform}> nic zachodzi potrzeba formułowania hipotez roboczych ją one badaniom, wręcz przeciwnie, zaciemnia tok Son ’JL    "^{IC spr2Wa}‘

na celu po/«»"‘« J^iogoś stanu raczy czy dokonaniu tylko jeno ooisu ko nicczliość wysuwanta htpolcz jest zbędna, gdyż badacz poszukuje^ oSEridW .vnu: ..Jak jest' lub ..Jak się r/cc/y mają” a _n;_{c d}.._/v / ^U)C °°P^ow,cdzi

nowszych faktów nowych i mc poszukuje odpowiedzi typu: ..W^ojeTtak jak jest" czy Jaktc .stuteją zwtązk, „nędzy badanymi zjawta^^ jeJSeli badan.u ma na celu pozna,„c. „Jak, odsetek uczniów uczęszcza £%'■ cia pozalekcyjne czy Którzy uczniowie korzystają w szkole z dożywiania" ,0 nic zachodź, potrzeba fonnulowan.a jakichkolwiek wstępnych przv4usz'. czcń czyli h.po.cz. gdyż jest to bezcelowe. Także w przypadku przerwa-badan sondażowych na określony temat czy poznania opinii spolccz-,. rodziców czy nauczycieli na tema, celowości wdrożenia reformy ,vcj lub organizowania w szkole dodatkowych zajęć pozalekcyjnych

Także » badaniach, w których przedmiot badań jcs.Tab Rozpoznany i trudno w sposob poprawny , precyzyjny postawić pytania badawczcTSć stop.cn prawdziwości zachodzę,,,a czy występowania pewnych faktów cżv zdarzeń, formułowanie hipotez jest zupełnie nieuzasadnione' W takim odpadku. jak słusznie pisze S. Nowak, badanie nastawione jest nic tyle na roi’ strzygnięcie pytania typu „czy prawdą jest, że" (tu treść hipotezy) lecz staje się problemem otwartym o charakterze pytania dopełnienia, z określoną liczba alternatywnych odpowiedzi [1970, s. 19]. W takich przypadkach, uzasadnione jest rezygnowanie z wszelkich przypuszczeń i rozumowań hipotetycznych czy stawiania hipotez roboczych. Trudno np. formułować hipotezy do takich pytań: „Jak nauczyciele realizują swoje funkcje edukacyjne w opiniach rodziców?": „Jak przebiega proces nagradzania 1 karania uczniów?"; „Jakie są uwarunkowania decentralizacji zarządzania szkołami?", itp.

Można powiedzieć, iż hipotezy formułujemy wówczas, gdy pomagają w rozwiązaniu określonych problemów badawczych i rzetelnym przeprowadzeniu badań i gdy nadają kierunek badaniom. Są one niezbędne, w badaniach zmierzających do odkrywania zależności pomiędzy zmiennymi niezależnymi i zależnymi. Wówczas stanowią punkt wyjścia do sposobu przeprowadzenia badań, wytyczając kierunek poszczególnym etapom badań zasadniczych.

4.4. Wymagania stawiane hipotezom

Poprawne formułowanie hipotez roboczych jest zadaniem inidmm i ^ yu^ ga rzetelnej wiedzy na temat podejmowanej problematyki badawczej. sz>> ><■ hipotezy są podobne pod wieloma względami. Powinny się one pot.caua^ sprawdzeniu, być jasno sformułowane, określać związki między zmiennymi o stanowić przypuszczenia wysoce prawdopodobne.