Tabela 19. Metody diagnostyki zakażeń wirusowych aa podstawie własności biologicznych wirusa (I), bezpośrednie wykrycie wirusa lab jego pod jednostek (Ml, jego białek (B| lub materiału genetycznego |G| oraz odpowiedzi immunologicznej [S|*
Grupa |
Metoda |
Omówienie metody |
Wady i ograniczenia |
1 |
zolacja |
Zdolność wywoływania zmian w zakażonych organizmach lub todowlach komórkowych; potwierdzenie obecności aktywnego patogenu - stanowi podstawowe źródło materiału do immunologicznej diagnostyki i immu-noprolilaktyki |
Zróżnicowanie wymagań wiru-iów pod względem zakażania patogenności dla określonych gospodarzy, jaj czy linii komórkowych; występowanie wielu wirusów zakażających dane komórki lub wywołujących podobne objawy — konieczna dalsza dentyfikacja |
Ml |
Mikroskopia dek tronowa |
Bezpośrednie zaobserwowanie wirusa w badanym materiale; w połączeniu z metodami immunologicznymi możliwość bezpośredniej swoistej identyfikacji |
Konieczna znaczna liczba cząstek wirusów w badanym materiale; bez badań immunologicznych niemożliwe określenie patogenu bliżej niż do rodziny |
M2 |
Bierną aglutynacja |
Zlepienie przez wirusa lub jego antygeny opłaszczonych swoistymi przeciwciałami krwinek lub lateksu - szybkie bezpośrednie wykrycie patogenu |
Konieczna znaczna liczba cząstek wirusów w badanym materiale; nieswoiste reakcje wywoływane przez substancje aglutynu-jące krwinki |
BI |
Immuno- fluorescencja |
Wiązanie znakowanych przeciwciał. Szybkie wykrycie i różnicowanie antygenów w komórkach w badanym materiale |
Przy przeciwciałach poliklonal-nych możliwe reakcje nieswoiste; przy monoklonalnych mogą wykrywać tylko wybrane subpopu-lacje wirusa |
B2 |
Immunn-peroksyd azowa |
Jak w BI. Zamiast mikroskopu fluorescencyjnego zwykły |
Jak w BI, ale znacznie trudniejsze różnicowanie wybarwienia struktur morfologicznych |
B3 |
Wykrywanie enzymów wirusa |
Wykrycie reaktywności odwrotnej transkryptazy jako potwierdzenie obecności posiadających ją retrowirusów |
Brak możliwości bezpośredniej dokładnej identyfikacji wirusa |
B4 |
lmmuno- enzymatyczny EL1SA** |
1 Związanie antygenu przez prze-1 ciwdała i wykrycie innymi swoistymi przeciwciałami; wysoka czułość, wykrywa wolne pozako-morkowe antygeny |
Jak w BI przy równoczesnym braku możliwości zróżnicowania na podstawie morfologii komórek |
Ol |
Elektroforeza genomu |
Rozdział segmentów/fragmen-tów genomu; podstawowa przy segmentowanych genomach wirusa, pomocnicza przy innych |
Wymaga dużej koncentracji oznaczanych elementów, wrażliwa na zanieczyszczenia nuklea- zami |
G2 |
Hybrydyzacja DNA łub RNA |
Wykrywanie sekwencji nukleoty dów przez związanie kompletne-1 ntamego znakowanego fragmen 1 tu kwasu nukleinowego |
Wymaga dostosowania temperatury do zmienności populacji patogenu, wrażliwa na nuldeazy |
ci “b-19
Grup® |
Metoda |
** Omówienie metody |
Wady i ograniczenia |
03 |
Amplilikacje genomu |
Wielokrotne powielenie określo- E tego obszaru genomu [PCR i in- u te]; bardzo wysoka teoretyczna 1 miłość i swoistość uwarunkowa- e aa sekwencjami ograniczający- c mi; identyfikacja produktu metodami G1 lub G2 |
iotychczasowe techniki nie względniają zmienności popu-icyjnej wirusów i podobieństw wolucyjnych (homologie) i funk-j oralnych (analogie) genomów; wrażliwe na nukleazy i inhibitory tolimeraz |
SI |
OWD |
Konkurencyjność o dopełniacz kompleksów amboceptor--krwinka i antygen-przedwciało, poprawna swoistość |
'liska czułość, brak róźnicowal-ności klas immunoglobulin, an-tykomplementarność surowic |
S2 |
OZHA |
Blokowanie przez przeciwciała występujących na niektórych wirusach receptorów dla krwinek; związek z przeciwciałami zobojętniającymi wirusa i chroniącymi przed zakażeniem |
Inhibitory, brak hemagłutynin u wielu wirusów, niezależność od klas immunoglobulin |
S3 |
Neutralizacja |
Eliminacja zakażnośd przez związane z wirusem przeciwciała; różnicowanie ściśle spokrewnionych antygenowo wirusów; rzeczywista ocena uodpornienia |
Długotrwałość wykonania, dla części wirusów trudności z doborem podłoża (zwierzęta, hodowle komórkowe), w którym nam na -ża się wirus |
S4 |
Bierna aglutynacja |
Aglutynacja przez przeciwciała opłaszczonego na nośniku antygenu; patrz M2 |
Czułość metody, przy biernej he-maglutynacji reaktywność przeciwciał dla krwinek jako źródło fałszywie dodatnich wyników; brak różnicowania w klasach immunoglobulin |
S5 |
Znakowanych przeciwciał * (IF, ELI SA, RIA, FIAX) |
Wiązanie znakowanych antyim-munoglobulin z kompleksem an-tygen-przeciwdało; metoda ilościowa, różnicowanie odpowiedzi w klasach immunoglobuhn |
Zróżnicowana czułość w zależność od wyznakowania; możliwość fałszywie dodatnich wyników oznaczeń IgM przy obecność RF*. problem mono- i po-łiklonalnych przed wćał_ jak w BI, przy artefaktowych antygenach możliwe reakcje fałszywie ujemne i dodatnie |
S6 |
Znakowanego antygenu Qak wyżej) |
a) związanie z wyselekcjonowanymi przeciwciałami (np. cELI-SA‘) albo b) w reakcji, w której wykrywane przeciwciała stanowią „mostek" pomiędzy związanym z nośnikiem nie atakowanym antygenem a znakowanym antygenem będącym detektorem |
a) mało użyteczna do badania IgG w surowicach, w których swoiste przeć wdała stanowią niewielką część ogółu immuno-gktbulin G, b) wymagają potwierdzenia ze względu na wpływ siły wiązania oraz możliwość występowania w badanym materiale innych substancji wiążących antygen |
149