Przykład z literatury:
»*>
wigilia z czasów po upadku powstania styczniowego, a więc po roku 1864, wigilia opisana w III części „Dziadów" ma miejsce przed powstaniem listopadowym, w czasach terroru Nowosilcowa na Litwie we wczesnych latach 20. XIX wieku).
25
wigilia więźniów w III części „Dziadów" Adama Mickiewicza,
ciche przyzwolenie życzliwego strażnika, tajny charakter spotkania, kamuflaż (spotkanie w celi Konrada przylegającej do ściany kościoła, z którego śpiewy głuszą głosy więźniów),
rozmowy, śpiewanie kolęd w celi Konrada, w klasztorze zamienionym na więzienie,
tęsknota za domem, wspominanie wolności, nadzieje niektórych na rychłe uwolnienie, zgaszone pesymizmem bardziej doświadczonych więźniów, ustalanie strategii postępowania,
samotność i Wielka Improwizacja Konrada po rozstaniu ze współwięźniami.
Wnioski:
Wigilia ukazana na obrazie Malczewskiego, podobnie jak ta w III części „Dziadów" sprawia wrażenie smutnej prowizorycznej. Została urządzona w miejscu odosobnienia.
Podsumowanie:
W obu tekstach kultury pokazano przywiązanie więźniów do tradycji i chęć zachowania godności oraz spędzenia święta wspólnie, to może dawać jakąś nadzieję.
O co może zapytać komisja w rozmowie ze zdającym?
• O to, co ma wspólnego wigilia z obrazu Malczewskiego i wigilia z „Dziadów" (spędzone w niewoli, spędzone we wspólnocie) • Czy oba dzieła pokazują te same czasy (oba - czasy zaborów, ale nie jest to dokładnie ta sama epoka, wigilia na Syberii to
• „Chłopi" Reymonta (obraz wieczerzy wigilijnej na wsi, w chłopskiej rodzinie bogatego gospodarza Boryny, przegląd wigilijnych tradycji na polskiej wisi)
• „Potop" Henryka Sienkiewicza (wigilia
w klasztorze jasnogórskim z udziałem ojca Kordeckiego i obrońców Częstochowy, bez Babinicza, czyli Kmicica, którego uznano za zmarłego lub zabitego po dokonaniu bohaterskiego czynu wysadzenia kolubryny)
• „Wigilia na Syberii" Jacka Kaczmarskiego (piosenka inspirowana obrazem Jacka Malczewskiego)