Cogito 8 pracaÍ

POLSKI - USTNA MATURA

nieszczęście bezrobocia („Lalka"), odrodzenie przez pracę („Lalka" i inne utwory pozytywistyczne).

Wnioski:

Praca jest ważnym tematem malarstwa realistycznego i utworów napisanych w konwencji realistycznej, zwÅ‚aszcza w epoce pozytywizmu. Niekiedy staje siÄ™ nawet wyznacznikiem wartoÅ›ci bohaterów i ich podziaÅ‚u na pozytywnych i negatywnych.

Podsumowanie:

Nie zawsze praca byÅ‚a uznawana za temat godny literatury i sztuki. W XIX wieku realistyczne obrazy pracy wprowadzone do malarstwa dziwiÅ‚y, wczeÅ›niej przedstawiano sceny rodzajowe, historyczne, mitologiczne, biblijne, nie codzienne.

O co może zapytać komisja w rozmowie?

•    O cechy powieÅ›ci tendencyjnej (inaczej powieść z tezÄ…, czyli powieść, której konstrukcja, fabuÅ‚a, bohaterowie, dialogi podporzÄ…dkowane sÄ… jakiejÅ› idei, np. przekonaniu czytelnika o tym, że życie bez pracy nie ma sensu; w takim utworze wystÄ™puje wyraźny podziaÅ‚ na bohaterów pozytywnych i negatywnych, niejednokrotnie pojawiajÄ… siÄ™ dyskusje ideologiczne, postaci niekiedy wydajÄ… siÄ™ papierowe, a fabuÅ‚a jest jedynie pretekstem do przedstawienia poglÄ…dów autora; ten gatunek byÅ‚ bardzo popularny w epoce pozytywizmu, przykÅ‚ad „Marta" Orzeszkowej).

•    O cechy powieÅ›ci realistycznej (powieść napisana w konwencji realistycznej, tzn. zgodnie ze współczesnÄ… autorowi wiedzÄ… o Å›wiecie, z uwzglÄ™dnieniem tÅ‚a historycznego i obyczajowego, a przede wszystkim zgodnie z zasadÄ… prawdopodobieÅ„stwa, bez wprowadzania wÄ…tków irracjonalnych, postaci fantastycznych, np. duchów, upiorów, diabłów, czarownic, narrator takich powieÅ›ci byÅ‚ na ogół tzw. narratorem wszechwiedzÄ…cym; główni autorzy powieÅ›ci realistycznych: Dickens, Balzak, Flaubert, Stendhal, ToÅ‚stoj, Sienkiewicz, Prus, Orzeszkowa)

• O zaÅ‚ożenia pozytywizmu (praca u podstaw, praca organiczna, na ziemiach polskich zaÅ‚ożenia dosto-wane do sytuacji kraju po powstaniu styczniowym odbudowa gospodarcza i kulturalna kraju, program oÅ›wiatowy, także asymilacja Å»ydów i emancypacja kobiet).

CId/bi/t) MM to/OOjffljbtj pOjG/MÓÓ M MtjMOdzób

•    â€žSiÅ‚aczka" Stefana Å»eromskiego (praca jako poÅ›wiÄ™cenie i sens życia)

•    â€žA...B...C..." Elizy Orzeszkowej (praca poÅ‚Ä…czona z misjÄ… patriotycznÄ…)

•    â€žMendel GdaÅ„ski" Marii Konopnickiej (praca jako sposób asymilacji, wroÅ›niÄ™cia Å»yda

w społeczeństwo)

•    â€žDym" Marii Konopnickiej (zÅ‚e warunki, brak bezpieczeÅ„stwa i higieny pracy źródÅ‚em nieszczęść i wypadków)

•    â€žÅ»eÅ„cy" Szymona Szymonowica (obraz pracy w polu, ciężkiej, peÅ‚nej potu i krwi)

•    â€žPieśń Å›wiÄ™tojaÅ„ska o Sobótce" Jana Kochanowskiego (wyidealizowany obraz pracy na wsi)

•    â€žPan Tadeusz" Adama Mickiewicza (wyidealizowany obraz pracy na wsi, z pominiÄ™ciem trudu chÅ‚opów)

•    â€žNoce i dnie" Marii DÄ…browskiej (kult pracy na roli gÅ‚oszony przez jednego z bohaterów BogumiÅ‚a Niechcica)

•    â€žChÅ‚opi" Reymonta (praca na roli urastajÄ…ca do rangi mitu, jej rytm wyznaczajÄ… pory roku, rytm przyrody)

•    â€žJanko Muzykant" Henryka Sienkiewicza (praca dziecka na wsi, praca ponad siÅ‚y)

•    â€žAntek" BolesÅ‚awa Prusa (praca dziecka na wsi, praca ponad siÅ‚y)

•    â€žGÄ™siarka" Leopolda Staffa (wiersz o pracy dziecka na wsi, pracy nieodpowiedniej dla wieku)

•    â€žSyzyfowe prace" Stefana Å»eromskiego (praca nauczycieli polegajÄ…ca głównie na rusyfikacji uczniów)

•    â€žZ pamiÄ™tnika poznaÅ„skiego nauczyciela" Henryka Sienkiewicza (praca ucznia pracÄ… ponad siÅ‚y)

•    â€žWesele" StanisÅ‚awa WyspiaÅ„skiego (praca na roli pojawiajÄ…ca siÄ™ w rozmowach, kompletnie nieznana części weselnych goÅ›ci pochodzÄ…cych z miasta)