Cogito 9 marionetka

POLSKI - WjSTNA MATURA

Dorota Nosowska

Jan Kochanowski

O ŻYWOCIE LUDZKIM

Fraszki to wszytko, cokolwiek wyślemy, Fraszki to wszytko, cokolwiek czy nie my;

Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy, Próżno tu człowiek ma co mieć na pieczy. Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława, Wszystko to minie jako polna trawa; Naśmiawszy się nam i naszym porządkom, Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom.

Ćwiczenia na przykładzie fraszki Jana Kochanowskiego i obrazu „Babie lato”

Józefa Chełmońskiego.

Prezentujemy kolejne zadania maturalne, jakie mogłyby się pojawić na egzaminie ustnym w nowej formule.

starego Rzeckiego, przywodzą go do smutnych refleksji na temat ludzkiego życia, pośpiechu, ludzkich starań. Czasami, gdy bawi się nimi, dochodzi do wniosku, że zarówno przechodnie, jak i jego pryncypał i przyjaciel Wokulski, niepotrzebnie angażują się w handel, politykę i inne sprawy tego świata, skoro i tak wszystko przeminie...

Takie zachowanie starego dziwaka, któremu towarzyszy mówienie do siebie samego, rozsądne mieszczanki usiłują uzasadniać jego starokawalerstwem.

•    Funkcja marionetek w tych scenach z „Lalki" służy oddaniu bezsensowności ludzkich działań, przemijalności świata, podobnie jak we frąszce Jana Kochanowskiego.

•    Sceny z marionetkami pozwalają interpretować „Lalkę" Prusa nie tylko jako powieść realistyczną, ale i metafizyczną.

4. Podsumowanie

Zarówno we fraszce Kochanowskiego, jak i w powieści Prusa w scenach z Rzeckim, motyw marionetki służy pokazaniu bezsensowności ludzkich starań i przemijalności, kruchości życia człowieka. Los marionetki »»

Zadanie 1. - związane z tekstem literackim

Motyw lalkij marionetki i jego funkcja. Omów na przykładzie fraszki Jana Kochanowskiego „O żywocie ludzkim” i innego wybranego utworu literackiego.

Przykładowa realizacja tematu

1.    Wstąp

„O żywocie ludzkim" Jana Kochanowskiego to fraszka z epoki renesansu, w której występuje motyw theatrum mundi (teatru świata).

2.    Teza

Łątki, czyli marionetki (lalki), w utworze Jana Kochanowskiego symbolizują ludzi, których życie trwa krótko, niczym rola w teatrze, po czym schodzą ze sceny i odchodzą w nieznaną nicość.

3.    Wywód

•    Funkcją ukazania lalek w utworze Jana z Czarnolasu jest imitowanie losów ludzkich i przedstawienie praw rządzących życiem ludzkim i światem, prawa przemijania, zni-komości naszej egzystencji.

•    Służy to także pokazaniu bezcelowości różnych ludzkich zabiegów o urodę, stawę, władzę czy pieniądze, które okazują się wartościami przemijającymi.

•    Wyeksponowane zostaje podobieństwo teatru do świata, a ludzi do marionetek.

•    Motyw theatrum mundi (teatru świata) występował też u Szekspira. W literaturze polskiej motyw ten eksploatował także Bolesław Prus w „Lalce".

•    Dwie sceny w powieści Prusa ukazują starego subiekta Rzeckiego bawiącego się zabawkami ustawianymi na sklepowej wystawie. Owe marionetki, nakręcane przez

znikającej bezpowrotnie w worku (mieszku) czy nagle zatrzymanej nakręcanej zabawki („Lalka") jest metaforą ludzkiego losu.