Drzewo życia7

nitywne rozstrzygnięcie tego problemu. Znów pozosta- i ły tylko nikłe ślady. Wierzono mianowicie, że węże mogą przebywać w kamieniu oraz we wnętrzu góry. Wiemy zaś, że ich mieszkaniem była ziemia. O utożsamianiu ziemi z górą świadczy bez żadnych wątpliwości wierzenie białoruskie: „Dyabli bywają więksi i mniejsi, pomiędzy nimi dużo garbatych, krzywych, kulawych itd. Tę okoliczność lud tłumaczy skutkami przegranej walki z aniołami — notował J. Witort. Dyabeł najgłówniejszy, ich wódz, został zakuty przez aniołów w łańcuchy i zamknięty w górze kamiennej.”⁹ Ziemia jest symbolem płodności — takie znaczenie ma w pewnym sensie również góra kosmiczna, gdyż jest symbolem środkowej strefy świata oraz nierozłącznego z nią życia.

Obraz świata

Zbliżyliśmy się do momentu, kiedy można podsumować informacje przekazywane przez mit i wierzenia ludowe na temat powstania i sposobu istnienia świata. Wizja, jaka się z nich wyłania, ukazuje świat dynamiczny, przechodzący przez trzy fazy rozwojowe, charakteryzujące się odmiennym układem sił. Fazy te rozłożone są w czasie liczonym od stworzenia świata, o czym opowiada mit kosmogoniczny, aż po jego koniec, opisywany w osobnych wizjach katastrofy kosmicznej. Środkowa faza istnienia świata trwa obecnie. Powinniśmy raczej powiedzieć: trwała wówczas, gdy żyli ludzie, których światopogląd wyłania nam się powoli

* J. Witort: Przeżytki starożytnego światopoglądu u Białorusinów. „Lud’’ 1896 t. 2, s. 215.

60