Drzewo życia!1

ten temat obszerna literatura. Zatrzymamy się wyłącznie przy pewnych przejawach tego procesu wiążących się bezpośrednio z tradycją.

Już w końcu minionego stulecia daje się zauważyć na wsi znamienne przewartościowywanie poglądów na własne dziedzictwo kulturowe. Wpłynęło na to zapewne zainteresowanie kulturą chłopską ze strony inteligencji i warstw wyższych, pierwotnie nacechowane romantyzmem, ale szybko przybierające formę badań naukowych. W^Tielkie rzesze etnografów zawodowych i amatorów rozpoczynają penetrację wiosek, zbieranie zabytków kultury materialnej, zapisywanie pieśni, legend i bajek, opisywanie obrzędów i zwyczajów, a w końcu także rejestrację form życia codziennego. Działalność ta nie mogła pozostać przez lud nie zauważona. Stopniowo zaczęła rodzić się w nim świadomość, że jego sposób życia, jego myśli i wyroby, bajki i najgłębsza wiedza oraz wierzenia są przedmiotem zainteresowania innych. Trzeba pamiętać, że następuje to równocześnie ze wzrostem świadomości istnienia innych sposobów życia, możliwych do realizacji także na wsi. Jest to również okres coraz skuteczniejszego przenikania na wieś oświaty, kształtowania się świadomości klasowej itd. Jaki skutek spowodowało to dość nagłe wzbogacenie kontaktów ze światem?

Tradycja dostarczająca dotychczas jedynych możliwych reguł życia zaczyna być konfrontowana z innymi wzorami. Szczególnie młodsze pokolenia, jak zwykle zresztą, dostrzegają umowność tradycji i możliwość zakwestionowania obowiązujących zasad i norm. Coraz częstsze wypadki zdobywania przynajmniej podstawowego wykształcenia w szkółce parafialnej powodowało, że na dzieci nie oddziaływała już wyłącznie rodzina i społeczność lokalna. Tradycja grupy przestawała być jedynym czynnikiem formującym osobowość kolejnych

214