Powoli zbliżamy się do ostatecznego określenia zasady różnicowania dusz ludzi zmarłych. Wszystkie one pozostają pod wpływem księżyca, wyznaczającego rytm życiowy obowiązujący na wszelkich płaszczyznach bytowania. Dusze ludzi zmarłych przedwcześnie, zmieniające się w demony wodne, powiązane są z nieokreśloną, amorficzną sferą kosmosu, już to z obcymi, niezróżnico-wanymi terenami, już to z równie amorficzną wodą. Natomiast dusze ludzi zmarłych normalnie, których przedstawicielami są demony domowe, należą do sfery ziemi i to w każdym sensie, poczynając od urodzajnych pól, a kończąc na reprezentowanej przez nie idei płodności. Poprzez związek z ziemią uczestniczą w ciągłym dokonywaniu się dzieła tworzenia życia. Jednak demony wodne, dzięki powiązaniu z wodą, mają także pewien udział w płodzeniu. Dokładniej omówimy to w następnym rozdziale. Tu dodajmy tylko, że demony wodne uczestnicząc w cyklu wegetacyjnym „zatrzymują się” w pewnym momencie — podobnie jak za życia — stając się od tej chwili istotami niebezpiecznymi dla urodzajów. Ze swej niezaspokojonej nigdy natury ciążą ku wszelkim przejawom płodności (czy to będzie ziemia i jej płody, czy ciężarna kobieta lub noworodek), ale gdy za* czynają być niebezpieczne, ludzie sięgają do zasobów środków magicznych w celu ich odstraszenia.
Ten skromny, ale ważny udział w procesie wegeta-cyjnym sprawia, ze demony wodne, przy całej akwaty-czności swej natury, mają również cechy wiążące je 2 ziemią. Z kolei trzeba podkreślić związki demonów domowych z ogniem, co mogło łatwo umknąć naszej uwadze w obliczu ich koneksji z ziemią. Pełnienie przez nie funkcji opiekunów płodności, urodzaju i dobrobytu jest możliwe właśnie dzięki ich ognistości. Wielokrotnie mie-
141