Drzewo życia6

znów na nowiu miesiąca odrastają, a nawet oni całkiem się odmładzają.¹'

Opowiadanie nie pozostawia raczej wątpliwości, że przemienieni w boginki zostają zupełnie normalni ludzie. Jeśli tak w istocie należy rozumieć przytoczony tekst, wówczas boginki to tyle co ludzie ukarani, ale ukarani w sposób szczególny. Są bowiem skazani na wieczny taniec regulowany rytmem faz księżyca, którego cykliczna niezmienność jest jakby wykładnikiem ich wiecznej pokuty. W opowiadaniu tym ukryta jest ta sama myśl, która pojawia się również w wierzeniach o ludziach na księżycu. Ona sprawia, iż nie jest ważne kto to jest. Umieszcza się tam bowiem wspomnianego już św. Jerzego i Twardowskiego, chłopa z pękiem chrustu lub wołami, nieraz Adama i Ewę, Kaina i Abla, babę, która piecze chleb lub robi masło itp. W każdym niemal wypadku dostali się oni na księżyc za karę, ale jednocześnie dodawana jest — zauważona już zapewne przez wnikliwych czytelników — wzmianka o kapitalnym znaczeniu dla zrozumienia statusu tych osób:

Bóg karze ludzi i w inny sposób: osadził dwoje z nich na księżycu, skazując ich na wieczną robotę za oddawanie się pracy zarobkowej w święta Bożego Narodzenia (Mnichów, okolice Jędrzejowa).

W innych przytoczonych wypadkach —- kulawego płanetnika, św. Jerzego, tańcujących boginek — również jest mowa o skazaniu na wieczne bycie w jakimś stanie, to znaczy wieczne, zdzieranie nóg w tańcu, wieczną pracę i'td. Wydaje się, że w połączeniu z ideą

“ M. Maciąg: Podania i legendy. „Wisła” 1902 t. 16, s. 438— —439; inne podania o ludziach na księżycu patrz: J. Kuchta: Polskie podania ludowe o człowieku ha księżycu. „Lud” 1926 t. 25.

119