DSC00544

(Aby nie zawinić i nie zasłużyć na nienawiść, jeśli światło schowam pod korzec, zbożny zamiar każe mi mówić, co myślę o sprawach ludzkich.)

Alanus (OL, 210, 586 B):

Non minus hic peccat qui censum condit in agro Quam qui doctrinam claudit in ore suam.

(Nie mniej grzeszy ten człowiek, co plony swoje ukrywa, Od takiego, co wiedzy pożytki zamknął w swych ustach.)

Maugis d'Aigremont (wyd. Castets, 8918):

Mes li sages le dit, sel trueve on en 1* autor,

C’on doit mostrer son sen au besoin sanz trestor.

(Lecz jak powiedział już mędrzec i jako w tej księdze rzeczono, Wyjaw swe myśli, gdy trzeba, bez jakiejkolwiek niechęci.)

Chrćtien z Troyes (Erec, 6 i n.):

Car qui son estuide entrelet,

Tost i puet tel chose teisir,

Qui mout vandroit puis a plesir.

(Przeto kto w studiach się leni,

Takim słowom milczeć każe,

Które rozkosz sprawić mogą.)

Roethe w r. 1899 (.Die Reimvorreden des Sachsenspiegels, 9) dostrzegł u Eikego „głębokie” porównanie wiedzy „do skarbu, którego... nie chciałby zakopywać w ziemi”. Stare hiszpańskie Libro de Alixandre zaczyna się od słów:

Deue de lo que sabe omne largo seer,

Sy non podria en culpa e en yerro caher.

(Winien hojnie rozdawać wiedzę, kto ją posiada,

Jeżeli w grzech nie chce popaść i w błędy.)

Dante (Monarchia, I, 1,3) głosi: „... ne de infossi talenti culpa redarguar” („by mnie nie uznano winnym ukrywania mych talentów”).

d) Inny stosowany z upodobaniem w exordium topos to: „Bezczynności należy unikać”. Można było przeczytać u Horacego napomnienie, aby z tego właśnie względu uprawiać twórczość:

...vitanda est improba Si ren Desidia.

(Więc pogardź Syreną ponurą 1 gnuśnością)

Owidiusz radzi swej pasierbicy (‘Tristia, III, 7, 31):

Brgo desidiae remove, doctissima, causas, Inque bon as artes et tua sacra redi.

(Więc, najukochańsza, uchyl przyczyny gnuśności, a wróć do dobrych kunsztów, wróć do twych świętości.

Przekł. J. Przybylski)

95