DSC00562 (3)

XXVIII

narodom bliską już pomyślną epokę. Darasz wierzył, że przyszła wolna Polska będzie demokratyczna i ludowa.

W 1. 1842 1 1843 Towarzystwo wydało w Paryżu dwa tomy ..Noworocznika Demokratycznego", który był cennym informatorem o życiu emigracji i sprawach organizacyjnych Towarzystwa W II tomie „Noworocznika" znajduje się artykuł Da-rasza pt. O dzMfluĄach arystokracji polskiej na tulactwie, gdzie autor piętnuje tę klasę społeczną, wyrzucając jej egoizm, nieufność do ludu, pokładanie nadziei w obcej pomocy i służenie obcym dworom, nakłanianie Polaków do służby w legiach zagranicznych colom usunięcia tułnetwa z Francji. Darasz uwypukli! także antynnrodową działalność obozu Czartoryskiego, i ego wrogi stosunek do reform społecznych.

Rozprawa Darasza pt. Mickiewicz. De la littetature stave wyszła w 1845 i Omawia ona twórczość literacką wielkiego poety. Praca pełna dygresji biograficznych, pisana z dużym temperamentem, ukazuje człowieka, który mówi prawdę, jest pewny siebie, bezwzględny i surowy w sądach. „Ja lubię zawsze sadzić wedle pojęcia i uczucia własnego" — pisze o sobie. Do poety Krasińskiego odnosi się z niechęcią jako do przedstawiciela arystokracji. Darasz poświęca w tej książce wiele miejsca sprawie religii, kleru, u którego razi go fanatyzm religijny i ciemnota. Racjonalista Darasz dowodzi, że fanatyzm wyrządził światu wiele krzywdy, spowodował wiele zbrodni. „Mistyka — pisze — to bezwstydna faktorka despotyzmu. Zapewne dlatego to czułem zawsze do niej wielką, instynktowną odrazę i nienawiść wrodzoną prawie tak, jak ją zawsze czułem do despotyzmu, do krwawych i paskudnych owoców jego. Le iróne et l'wlel¹⁰ zawsze pomagają i podtrzymują się wzajemnie Życie nauczyło chłopskiego rewolucyjnego demokratę, ze obóz magnackiej reakcji szukał swego sojusznika w klerze. Darasz rolę Kościoła w społeczeństwie ujmuje następująco! P6k< chrzęścijantzin jest wierzący, bierny i w I tvlko zawarty, póty go szanują, jak każdą wiarę, każdą religię, Lecz