Pitagoras już w starożytności był postacią częściowo legendarną. Wiemy, że żył w VI w. p.n.e. i urodził się na wyspie Samos, kolonii jońskiej. W wieku ok. 40 lat musiał opuścić rodzinne strony i przeniósł się do Wielkiej Grecji. W mieście Kroton założył szkołę filozoficzno-religijną, tzw. Związek Pitagorejski. Podobno podróżował po świecie i zetknął się z mędrcami i kapłanami Wschodu. Nie pozostawił po sobie żadnych pism, jednakże jego uczniowie i następcy, dla podkreślenia autorytetu mistrza i swojej skromności, przypisywali mu własne dzieła, tak że dzisiaj trudno jest oddzielić jego oryginalne poglądy od poglądów kontynuatorów.
Pitagoras utworzył stowarzyszenie, które starało się realizować cele nie tylko filozoficzno-naukowe i religijno-etyczne, ale także polityczne. Pitagorejczycy jako niewygodni przeciwnicy polityczni już po śmierci swego założyciela spotkali się z prześladowaniami. Związek Pitagorejski w sposobie organizacji przypominał zarazem szkołę i klasztor. Jego członków obowiązywały surowe zasady obyczajowe, osobista asceza, polegająca na kontrolowaniu swojego postępowania, przeprowadzaniu codziennego rachunku sumienia, opanowywaniu namiętności i pragnień. Przystępować do związku mogły również kobiety. W V w. p.n.e. doszło w gronie pitagorejczyków do rozłamu. Wydzieliły się dwa odłamy: akusmatycy, którzy większą wagę przywiązywali do obrzędów religijnych i mistycznych, oraz matematycy, którzy skupiali się na badaniach naukowych.
Poglądy dotyczące duszy ludzkiej
Podstawowym dogmatem pitagorejczyków była wiara w nieśmiertelność duszy ludzkiej oraz w metempsychozę, czyli wędrówkę dusz przez serię kolejnych wcieleń. Niewątpliwie było to nawiązanie do orfizmu, istniejącego już od VIII w. p.n.e. mistycznego nurtu religii greckiej, którego twórcą - wedle tradycji - miał być mityczny śpiewak Orfeusz. Wyznawcy orfizmu zakładali, że po śmierci dusze sprawiedliwych dostępują zbawienia, natomiast dusze ludzi złych muszą wcielać się kolejno w coraz to inne stworzenia, aż dokona się w nich oczyszczenie i zasłużą sobie tym samym na nieśmiertelność.