DSC01336 (6)

bez ubytku" zamiast wieczności. Tak samo powiedziano o tej doskonałości, że „trwając sama w sobie, odnawia wszystko".' Stąd można także zrozumieć, że Opatrzność kieruje wszystkim. Jeżeli bowiem wszystkie Byty przestań ą Istnieć, gdy usuniemy z nich doskonałość, to owa niezmienna doskonałość, która daje im byt, jest ich Opatrznością. Dzięki niej wszystkie rzeczy istnieją w taki sposób, że wartości liczbowe, które decydują o ich doskonałości, nadają im miejsce w przestrzeni i czasie.’ Gdyby nie było tamtej doskonałości, nie byłoby również zmiennych bytów. Ktokolwiek więc Idzie do mądrości i przypatruje się z rozwagą całości stworzenia, dostrzega, że w drodze mądrość pokazuje się mu z twarzą radosną i Wybiega naprzeciw niego pełna opatrzności. Toteż tym goręcej pragnie dojść do kresu tej drogi, im więcej piękna rozsiała na niej mądrość, do której rwie się jego dusza.

48. Jeżeli znajdziesz jakiś inny rodzaj stworzenia poza tym, które istnieje, lecz nie żyje, i tym, które z istnieniem łączy życie, lecz nie posiada rozumu, i wreszcie poza tym, które równocześnie istnieje, żyje i jest wyposażone w rozum — wtedy 'dopiero miej odwagę mówić o jakimś dobru nie pochodzącym od Boga. Te trzy stany można wyrazić przez dwa określenia: ciało i życie.| Bo i to życie, które polega jedynie na procesie biologicznym, a nie ma pierwiastka rozumnego, i to drugie, uzupełnione przez rozum, zupełnie słusznie nazywamy życiem. Tamto posiadają zwierzęta, a to ludzie. Te zaś dwie rzeczy: ciało i życie — to mianowicie, które przypisujemy stworzeniom (bo mówimy także o życiu Stwórcy, a jest to najwyższy rodzaj życia) — otóż, powtarzam, te dwa rodzaje bytów stworzonych, ciało i życie, wymagają pewnej doskonałości: pozbawione jej zupełnie, powracają w nicość. Z tego widać dostatecznie, że ich istnienie jest zależne od tej doskonałości, która jest zawsze jednakowa. Dlatego wszelkie, dobra, od największych do najmniejszych, mogą pochodzić jedynie od Boga.’ Bo czy może być wśród tego, co stworzone, jakiś rodzaj bytu wyższy od rozumnego życia albo niższy od dala? * Niezależnie od tego, jakie są ich braki

¹ Mqdr. ». tl.

*    Por. wyto} <1.

³ Por. O Mm protDdriwtJ 21.

*    toMoto Jedno echo PłoiynowoJ koncepo}! materii.