DSC02145

Stanowisko Onufrego Kopczyńskiego wobec neologizmów

I. Teoria neologizmu

Zagadnieniu nowych wyrazów poświęcił Kopczyński sporo uwagi. Dość obszerne wypowiedzi na ten temat znajdują się w Przypisach do gramatyki (1778-1783)¹, w przedmowie do Układu gramatyki (1785)², w rozprawce pod tytułem Poprawa błędów w ustnej i pisanej mowie polskiej (1808)³ oraz w ostatecznej przeróbce gramatyki, wydanej w roku 1817 jako dzieło poz-gonne.⁴

Podobnie żywo interesują się neologizmami inni teoretycy języka i pisarze współcześni Kopczyńskiemu. Słuszne jest zatem rozpatrywanie jego wypowiedzi na możliwie szerokim tle porównawczym, sięganie także i poza polską literaturę naukową, do gramatyk i stylistyk francuskich XVIII wieku, które niejednokrotnie mogły być źródłem inspiracji dla polskiej teorii języka w owym czasie.

Przeglądając wypowiedzi na temat neologizmu pochodzące z lat działalności Kopczyńskiego 1760-1817, zauważymy pewne różnice między okresem przedrozbiorowym a okresem po rozbiorach Polski, między Oświeceniem a tak zwanym pseudoklasycyzmem.⁵ Różnice te - bliżej oma-

j 0. Kopczyński, Przypisy do grammalyki na kłassę 1, 2, 3 [cz. 1-3, b. m. i r.]; id., Grommatyka dla szkol narodowych na klassę 1, 2, 3 [cz. 1-3], Warszawa 1778-1783.

| Id., Układ grammatyki dla szkół narodowych z dzieła tui skończonego wyciągniony, Warszawa 1785.

błędów w uslney i pisaney mowie polskiej. Warszawa 1808.

polskiego, przez..., dzieło pozgonne, Warszawa 1817.

_■_•_¹ - - - ■