DSC02163

77

Stanowisko Onufrego Kopczyńskiego wobec neologizmów

i. 7). Autor podkreśla współczesność terminologii Kopczyńskiego na de gramatyk dawniejszych, wzorujących się na terminach łacińskich, bliżej jednak zasług Kopczyńskiego w tej dziedzinie nie omawia.

Wiadomość o pierwszej z gramatyk podaje Jan Łoś w tomie 2. Gramatykijęzyka polskiego⁴³: jest to przekład gramatyki łacińskiej Regulae grammati-cales, ngimina et constructiones ogłoszony w roku 1543 przez Andrzeja Gla-bera z Kobylina. Niestety, jedyny egzemplarz tego dziełka, przechowywany w Bibliotece Krasińskich w Whrszawie, prawdopodobnie zaginął w czasie wojny, ponieważ nie znajduje się obecnie w księgozbiorze. Wobec tego wyłącznym źródłem do poznania terminologii Glabera pozostają wypisy dokonane przez Łosia.

Oprócz tego przy analizie porównawczej terminów Kopczyńskiego uwzględniłam 7 gramatyk pisanych po polsku: anonimową gramatykę niemiecką z roku 1700, 2 łacińskie: Cellariusa z roku 1725 oraz Konarskiego z roku 1759, 3 francuskie: Dąbrowskiego z roku 1763, anonimową z roku 1766, Moszczeńskiego z roku 1774, wykorzystałam także gramatykę polską Szylarskiego z roku 1770. Ponadto wciągnęłam do analizy terminy gramatyczne pojawiające się sporadycznie w rozprawkach Kleczewskiego (1767) i Dudzińskiego (1776), przejrzałam również słowniki Troca i Lindego (słownik Knapskiego okazał się mniej przydatny, ponieważ nie podaje kwalifikatorów przy terminach, które mają poza tym znaczenie potoczne, np. spadek). Skróty lokalizacyjne uwzględnionych dzieł podaję na końcu pracy w osobnym wykazie.

Nie wychodząc w zasadzie poza teksty polskie, nie uwzględniłam zbyt szeroko polskich terminów gramatycznych, rozsypanych po różnych gramatykach obcych, o których wspomina A. Koronczewski. Poprzestaję na cytowaniu materiału z gramatyki M. Dobrackiego z roku 1669. Obszerne, monograficzne opracowanie historii polskiej terminologii gramatycznej powinno, oczywiście, zająć się bliżej tekstami obcojęzycznymi, wychodząc przy tym poza granicę czasową działalności Kopczyńskiego, na której ja się zatrzymuję.

Terminologię Kopczyńskiego analizuję na podstawie jej pierwszego (zlat 1778-1783) i ostatniego (z roku 1817) opracowania, lokalizując przykłady zasadniczo według wydania z roku 1817 z tej racji, że jest to zbiór terminów podany przez autora w najdoskonalszej, ostatecznej, skontrolowanej postaci. Ewentualne różnice zresztą zaznaczam.

⁴⁵ J. ł.oś, Gramatyku polska, cz. 2: Słowotwórslwo, Lwów 1925, s. 205.